Badania w Bonn: subiektywne doświadczenia kobiet związane z wywieraniem ucisku na dno macicy podczas porodu

Pomimo niejasnych dowodów naukowych oraz sprzeczności z krajowymi i międzynarodowymi wytycznymi, praktyka ucisku na dno macicy (ang. fundal pressure), znana również jako manewr Kristellera (Kristeller maneuver), nadal jest stosowana w wielu placówkach położniczych. Nowe badanie jakościowe przeprowadzone w ramach projektu badawczego MAM-Care w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym w Bonn (UKB) – we współpracy z Uniwersytetem w Bonn i Uniwersyteckim Szpitalem Klinicznym w Kolonii – jako pierwsze systematycznie analizuje, jak kobiety subiektywnie odbierają tę kontrowersyjną interwencję położniczą.

Ucisk na dno macicy polega na wywieraniu przez personel medyczny ukierunkowanego nacisku na górną część macicy w celu przyspieszenia porodu. Wytyczna S3 „Poród drogami natury w terminie” zaleca, by tej interwencji unikać, o ile to możliwe, lub stosować ją jedynie w wyjątkowych sytuacjach – za zgodą rodzącej. Jednak aktualne dane wskazują, że fundal pressure jest szeroko stosowany. W badaniu MAM-Care aż 81% lekarzy i 38% położnych przyznało, że samodzielnie stosuje tę technikę. Z kolei 21% kobiet zadeklarowało, że podczas porodu ktoś wywierał nacisk na ich brzuch.

Jak kobiety to odbierają – i dlaczego tak różnie

W badaniu przeanalizowano 12 przypadków zastosowania ucisku na dno macicy w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Zastosowana metodologia teorii ugruntowanej ujawniła, że postrzeganie tej interwencji jako pozytywnej, neutralnej lub negatywnej było silnie zależne od tego, czy kobieta rozumiała, co się dzieje – oraz czy potrafiła sobie z tą sytuacją poradzić. Kluczowe były dwa czynniki: zrozumiałość i możliwość zarządzania sytuacją, które z kolei były bezpośrednio powiązane z zachowaniem i komunikacją personelu położniczego.

– Uczestniczki badania mówiły, że czuły się albo dobrze wspierane, albo całkowicie przytłoczone – w zależności od tego, jak do nich mówiono – wyjaśnia socjolożka Mi-Ran Okumu, główna autorka publikacji z Centrum Badań nad Komunikacją Zdrowotną UKB oraz badaczka z Uniwersytetu w Bonn. – Subiektywne doświadczenie nie jest przypadkowe, lecz wynika z jakości komunikacji i sposobu sprawowania opieki.

Prof. Nadine Scholten, kierowniczka Centrum Badań nad Komunikacją Zdrowotną i Badaniami nad Opieką Zdrowotną w UKB oraz profesor badań nad opieką psychosomatyczną i psychoonkologiczną na Uniwersytecie w Bonn, dodaje: – Nasze wyniki pokazują, że kluczowa jest nie tylko sama interwencja, ale przede wszystkim komunikacja wokół niej. Gdy kobiety rozumieją, co się dzieje, i mają poczucie sprawczości, nawet trudna procedura może zostać odebrana jako wspierająca.

Trzy kategorie doświadczeń: pozytywne, neutralne, negatywne

Dwanaście przypadków podzielono na trzy grupy: sześć kobiet opisało swoje doświadczenie jako pozytywne, trzy jako neutralne, a trzy jako negatywne. We wszystkich grupach pojawiały się sytuacje, w których trudno było zrozumieć, co się dzieje – najczęściej z powodu lakonicznych lub nieobecnych wyjaśnień w trakcie najbardziej intensywnych faz porodu. Im wyższy był postrzegany poziom kontroli nad sytuacją, tym bardziej pozytywne było całe doświadczenie.

Badanie nie zajmuje stanowiska co do samej wartości klinicznej ucisku na dno macicy, ale jednoznacznie wskazuje, że jeśli interwencja ta ma być stosowana, powinna być przeprowadzana za świadomą zgodą kobiety i poprzedzona zrozumiałym wyjaśnieniem. Zalecenia zawarte w wytycznych S3, takie jak prawo do wyrażenia zgody i prawo weta, powinny być konsekwentnie przestrzegane.

Projekt badawczy MAM-Care jest finansowany przez Niemieckie Federalne Ministerstwo Edukacji i Badań Naukowych (BMBF).

Źródło: Archives of Gynecology and Obstetrics, “Making sense of fundal pressure: A qualitative study on women’s experiences of a non-evidence-based yet commonly practiced intervention”
DOI: http://dx.doi.org/10.1007/s00404-025-08130-3