Ćwiczenia i warzywa – przywilej bogatych? Rekomendacje zdrowotne nie zawsze chronią przed chorobami serca

Uniwersalne zalecenia dotyczące profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych, takie jak codzienna aktywność fizyczna czy spożywanie pięciu porcji warzyw i owoców, nie są równie skuteczne dla wszystkich populacji – alarmuje prof. Scott Lear z Simon Fraser University, badacz chorób układu krążenia.

Nierówność w profilaktyce sercowo-naczyniowej

Choroby układu sercowo-naczyniowego (CVD) to najczęstsza przyczyna zgonów na świecie, odpowiadająca za 80% wszystkich zgonów w krajach o niskim i średnim dochodzie. Mimo to globalne wytyczne zdrowotne opierają się głównie na badaniach z krajów wysoko rozwiniętych, ignorując uwarunkowania społeczno-ekonomiczne i środowiskowe, które wpływają na rzeczywistą możliwość wdrażania tych zaleceń w innych regionach.

„Świat nie kończy się na krajach o wysokich dochodach, gdy mówimy o uniwersalnych rekomendacjach, jak 75 minut ćwiczeń tygodniowo czy pięć porcji warzyw i owoców dziennie” – podkreśla prof. Lear, autor przeglądowej publikacji analizującej wpływ czynników społecznych, środowiskowych i politycznych na CVD na całym świecie.

Nie każda aktywność chroni serce

Z danych zebranych w ramach międzynarodowego badania PURE (Prospective Urban Rural Epidemiology), obejmującego ponad 212 000 osób z 28 krajów na pięciu kontynentach, wynika, że fizyczna aktywność w krajach o niskim dochodzie ma inny charakter niż w krajach bogatszych. Tam aktywność wiąże się przede wszystkim z pracą, transportem i obowiązkami domowymi, a nie z rekreacją.

Co ciekawe, w krajach wysokorozwiniętych aż 22% uczestników badania deklarowało siedzący tryb życia przez ponad 8 godzin dziennie, a mimo to poziom aktywności fizycznej był wyższy niż w krajach biedniejszych. W tych ostatnich tylko 4,4% osób deklarowało siedzenie ponad 8 godzin dziennie.

Warzywa poza zasięgiem finansowym

Zdrowa dieta, bogata w owoce, warzywa, rośliny strączkowe, orzechy, ryby i nabiał, redukuje ryzyko CVD. Jednak nawet gdy produkty są dostępne, niekoniecznie są osiągalne finansowo – szczególnie na obszarach wiejskich krajów o niskich dochodach.

Prof. Lear wskazuje, że rolnicy w tych regionach często nie są w stanie pozwolić sobie na spożywanie własnych plonów. „Dla wielu z nich uzyskanie rekomendowanych pięciu porcji owoców i warzyw dziennie oznaczałoby przeznaczenie połowy dochodu rodziny” – zauważa naukowiec.

Społeczny kontekst zdrowia serca

Oprócz aktywności fizycznej i diety, przegląd wskazuje na szereg innych czynników wpływających na rozwój CVD: wykształcenie, stosowanie tytoniu, zanieczyszczenie powietrza, zmiany klimatyczne, izolację społeczną oraz dostęp do leków i opieki medycznej.

Prof. Lear podkreśla, że te zależności widoczne są nie tylko na poziomie globalnym, ale również w obrębie jednego miasta – między jego bogatszymi i uboższymi dzielnicami. Kontekst społeczny, środowiskowy i ekonomiczny odgrywa więc kluczową rolę w możliwości realizacji zdrowotnych zaleceń.