Dlaczego kofeina może być kluczem do zapobiegania nagłej śmierci łóżeczkowej niemowląt
Kofeina jako potencjalny lek ratujący życie niemowląt – rewolucja w profilaktyce SIDS
Po dekadach stagnacji w obniżaniu wskaźnika nagłej niespodziewanej śmierci niemowląt (SUID), kategorii obejmującej m.in. zespół nagłej śmierci niemowląt (SIDS), naukowcy z Rutgers Health zaproponowali nieoczekiwane rozwiązanie: kofeina może chronić niemowlęta, zapobiegając niebezpiecznym spadkom poziomu tlenu, które mogą wywoływać zgon.
Hipoteza została opublikowana w czasopiśmie Journal of Perinatology i pojawia się w momencie, gdy liczba przypadków SUID w USA od 25 lat utrzymuje się na poziomie około 3500 zgonów rocznie, czyli jednego na każde 1000 żywych urodzeń. Mimo spadku przypadków w latach 90. dzięki kampaniom edukacyjnym promującym bezpieczny sen (np. zalecenia Amerykańskiej Akademii Pediatrii dotyczące spania na plecach), sam SIDS pozostaje główną przyczyną zgonów niemowląt w wieku od 1 do 12 miesięcy.
„Zastanawiało nas, dlaczego wskaźniki nie uległy zmianie,” powiedział dr Thomas Hegyi, neonatolog z Rutgers Robert Wood Johnson Medical School, który kierował badaniem. „Chcieliśmy więc podejść do problemu w nowy sposób.”
To nowe podejście doprowadziło Hegyiego i prof. Ostfeld do zaskakującego wniosku: niemal wszystkie znane czynniki ryzyka SIDS i innych zgonów związanych ze snem – takie jak spanie na brzuchu, palenie tytoniu przez matkę, współspanie z dzieckiem czy wcześniactwo – łączy jedno: wszystkie są powiązane z epizodami przerywanej hipoksji, czyli krótkotrwałymi spadkami saturacji poniżej 80%.
„Zadałem sobie pytanie – co może przeciwdziałać przerywanej hipoksji?” powiedział Hegyi. „Kofeina.”
To nie czysta teoria – neonatolodzy już teraz stosują kofeinę w leczeniu bezdechów u wcześniaków, gdzie działa jako stymulant oddechowy. Lek ten ma bardzo dobry profil bezpieczeństwa u niemowląt, nawet w dużych dawkach powoduje minimalne skutki uboczne.
Szczególnie interesujące jest to, jak inaczej organizm niemowlęcia metabolizuje kofeinę. Podczas gdy u dorosłych jej okres półtrwania wynosi około 4 godzin, u noworodków może sięgać nawet 100 godzin. Oznacza to, że kofeina pozostaje w ich organizmach tygodniami, a nie godzinami.
Ta unikalna kinetyka może tłumaczyć długo nierozwiązany problem: dlaczego SIDS najczęściej występuje między 2. a 4. miesiącem życia. W miarę dojrzewania układów metabolicznych niemowlęcia, kofeina zaczyna być szybciej eliminowana. Badacze sugerują, że kofeina przyjmowana przez matkę w czasie ciąży lub karmienia piersią może dawać dziecku ochronę, która z czasem słabnie.
Teoria ta może również tłumaczyć, dlaczego karmienie piersią wydaje się chronić przed SIDS.
„Hipotezujemy, że jednym z elementów ochrony oferowanej przez mleko matki jest zawarta w nim kofeina,” napisali autorzy pracy, zauważając, że kofeina łatwo przenika z organizmu matki do mleka.
Barbara Ostfeld, profesor w Rutgers Robert Wood Johnson Medical School, dyrektor programu Centrum SIDS w New Jersey i współautorka publikacji, zaznaczyła, że nawet jeśli hipoteza się potwierdzi, stosowanie kofeiny nie zastąpi dotychczasowych działań profilaktycznych.
„Nie chodzi o to, by kofeina zastąpiła zalecane działania zmniejszające ryzyko,” powiedziała Ostfeld. „Dziecko, które umrze z powodu przypadkowego uduszenia – jednego z elementów SUID – raczej nie skorzystałoby z kofeiny, lecz z bezpiecznych praktyk snu, takich jak eliminacja poduszek i luźnych kocyków z łóżeczka.”
Naukowcy planują przetestować hipotezę, porównując poziomy kofeiny u niemowląt, które zmarły z powodu SIDS, z tymi, które zmarły z innych przyczyn, np. urazów lub chorób.
To badanie stanowi fundamentalną zmianę w podejściu do prewencji SIDS. Podczas gdy dotychczasowe strategie koncentrują się na eliminacji zagrożeń środowiskowych, to byłaby pierwsza potencjalna interwencja farmakologiczna.
„Od ponad 30 lat edukujemy rodziców w New Jersey na temat bezpiecznego snu niemowląt. Dzięki temu mamy drugi najniższy wskaźnik w USA. Niemniej jednak, z różnych powodów, nie wszystkie rodziny stosują się do tych zaleceń,” powiedziała Ostfeld. „Nowa hipoteza oferuje możliwość nie tylko przeciwdziałania ryzyku, ale także jego farmakologicznej modulacji.”
Badacze podkreślają, że jest to badanie generujące hipotezę, mające na celu inspirowanie dalszych prac naukowych, a nie rekomendacja podawania kofeiny niemowlętom. Każda ewentualna interwencja musiałaby zostać dokładnie przebadana pod kątem bezpieczeństwa i skuteczności.
Jednak w dziedzinie, w której od dekad brak postępu, nowa koncepcja może dać nadzieję.
Jak ujął to Hegyi, celem jest „pobudzenie nowego sposobu myślenia o problemie, który pozostaje nierozwiązany od 25 lat.”
Źródło: Journal of Perinatology
