W ramach obchodów Europejskiego Tygodnia Szczepień 2025, którego celem jest zwiększenie świadomości społecznej na temat znaczenia szczepień ochronnych, opublikowano nowe badania rzucające światło na narastające nierówności w dostępie do szczepień MMR (odra–świnka–różyczka). Wyniki badań przeprowadzonych we Francji i Wielkiej Brytanii dowodzą, że czynniki społeczne i ekonomiczne istotnie wpływają na wskaźniki szczepień, co może sprzyjać wybuchom epidemii.
Opóźnienia w szczepieniach dzieci z rodzin o niskich dochodach we Francji
Ogólnokrajowe badanie we Francji objęło trzy kohorty dzieci (urodzone w 2015, 2017 i 2019 roku), liczące łącznie 2,1 miliona osób, śledzonych przez 48 miesięcy. Analizowano terminowość podawania szczepień MMR przed i po wprowadzeniu obowiązkowych szczepień w styczniu 2018 roku. Nowe przepisy rozszerzyły listę obowiązkowych szczepień z trzech do jedenastu pozycji, w tym szczepionkę MMR.
Choć zauważono umiarkowaną poprawę w zakresie terminowości szczepień, poziom pełnego zaszczepienia dzieci z kohorty 2019 roku nadal był niższy od zalecanego przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) progu 95%, niezbędnego dla osiągnięcia odporności populacyjnej. Co więcej, aż 33% dzieci otrzymało szczepionkę z opóźnieniem, a dzieci z rodzin o niższych dochodach były szczepione później i rzadziej w pełni chronione. Paradoksalnie nowe przepisy doprowadziły do pogłębienia istniejących nierówności społecznych w dostępie do szczepień.
Epidemia odry w Birmingham ujawnia socjoekonomiczne nierówności
Równolegle w Wielkiej Brytanii, Agencja Bezpieczeństwa Zdrowotnego (UKHSA) przeanalizowała duży wybuch epidemii odry w Birmingham. W ciągu pierwszych sześciu miesięcy odnotowano 406 przypadków, z czego 78% wystąpiło w najbardziej zaniedbanych dzielnicach miasta. Największy wskaźnik zachorowań (112,2 przypadków na 100 000 osób) odnotowano wśród grupy „Czarni i Czarnoskórzy Brytyjczycy – inne pochodzenie”.
Ponadto aż 89% pacjentów nie było zaszczepionych. Analiza wykazała, że osoby z grupy „Biali” były częściej zaszczepione przynajmniej jedną dawką szczepionki niż przedstawiciele wszystkich pozostałych grup etnicznych razem wziętych.
Te wyniki potwierdzają, że brak dostępu do szczepień oraz nierówności społeczno-ekonomiczne zwiększają ryzyko rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych, takich jak odra.
Utrzymanie sukcesów szczepień i nowe wyzwania
W specjalnym wydaniu Eurosurveillance Piotr Kramarz, główny naukowiec Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC), oraz Ines Steffens, redaktor naczelna czasopisma, podkreślili znaczenie utrzymania dotychczasowych sukcesów w walce z chorobami zakaźnymi. Zwrócili uwagę na dziesięciokrotny wzrost liczby przypadków odry w Europie między 2023 a 2024 rokiem, co jest poważnym sygnałem alarmowym.
W numerze znalazły się również inne ważne artykuły dotyczące szczepień, w tym:
- analiza odporności populacji Austrii na odrę, wykazująca spadek odporności wśród osób urodzonych po 1990 roku,
- innowacyjne badanie przesiewowe w Londynie, testujące dzieci na obecność wirusa polio w kontekście wykrycia wirusa w ściekach,
- dochodzenie dotyczące wybuchu choroby meningokokowej w domu opieki w Anglii, pokazujące skuteczność szczepionki 4CMenB w ochronie mieszkańców.
Dane z Francji i Wielkiej Brytanii jasno pokazują, że skuteczna polityka szczepień musi uwzględniać czynniki społeczne i ekonomiczne. Wyrównywanie szans w dostępie do szczepień jest niezbędne, aby zapobiec przyszłym wybuchom chorób zakaźnych i chronić zdrowie całych społeczeństw.
Źródło: European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC)
