Fluoksetyna jako potencjalny lek przeciw posocznicy: nowe badania nad podwójnym działaniem SSRI

Leki przeciwdepresyjne, takie jak fluoksetyna (Prozac), od dawna stosowane są w terapii zaburzeń psychicznych. Najnowsze badania przeprowadzone przez naukowców z Instytutu Salk wykazały jednak, że mogą one także pełnić kluczową rolę w ochronie przed ciężkimi infekcjami i sepsą – stanem zagrożenia życia, w którym układ odpornościowy reaguje nadmiernie na infekcję, prowadząc do niewydolności wielonarządowej, a nawet śmierci.

Wyniki opublikowane 14 lutego 2025 roku w czasopiśmie „Science Advances” rzucają nowe światło na immunomodulacyjne działanie selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), sugerując możliwość zastosowania ich w przyszłości w leczeniu zakażeń oraz w profilaktyce powikłań septycznych. Badacze zidentyfikowali mechanizm, dzięki któremu fluoksetyna nie tylko ogranicza namnażanie bakterii, lecz także chroni tkanki i narządy przed uszkodzeniami wywołanymi przez nadmierną odpowiedź zapalną.

Profesor Janelle Ayres, kierująca zespołem badawczym oraz pełniąca funkcję badacza Howard Hughes Medical Institute, podkreśla, że optymalna strategia terapeutyczna w przypadku infekcji powinna zarówno eliminować patogeny, jak i zapobiegać uszkodzeniom narządów. Fluoksetyna wydaje się spełniać oba te warunki, co czyni ją szczególnie interesującym kandydatem do dalszych badań klinicznych.

Dwutorowe działanie fluoksetyny
Eksperymenty przeprowadzone na myszach wykazały, że podanie fluoksetyny przed wystąpieniem zakażenia bakteryjnego zmniejszało ryzyko rozwoju sepsy, uszkodzeń narządowych oraz zgonu. Badacze stwierdzili, że lek wykazuje właściwości przeciwdrobnoustrojowe, ograniczając namnażanie bakterii we krwi zakażonych zwierząt.

Dodatkowo fluoksetyna zwiększała poziom przeciwzapalnej cytokiny IL-10, która zapobiegała sepsie indukowanej hiperlipidemii, stanowi charakteryzującemu się nadmiernym stężeniem triglicerydów we krwi. Dzięki temu serce pozostawało w prawidłowym stanie metabolicznym, co chroniło organizm przed powikłaniami i śmiercią.

Niezależność od serotoniny
Co istotne, korzyści zdrowotne wynikające z podawania fluoksetyny były niezależne od jej wpływu na poziom serotoniny – neuroprzekaźnika, który odpowiada m.in. za nastrój, sen i odczuwanie bólu. W doświadczeniu na myszach, u których zablokowano krążenie serotoniny, fluoksetyna nadal wykazywała działanie ochronne wobec zakażeń i sepsy.

To odkrycie zaskoczyło badaczy. Robert Gallant, pierwszy autor publikacji i były doktorant w laboratorium prof. Ayres, zaznacza, że poznanie nowych mechanizmów działania SSRI otwiera drogę do opracowania nowych terapii ukierunkowanych na leczenie ciężkich infekcji i chorób zapalnych.

Potencjał kliniczny i przyszłe kierunki badań
Naukowcy z Instytutu Salk planują dalsze badania nad optymalnym dawkowaniem fluoksetyny u pacjentów z sepsą oraz chcą sprawdzić, czy inne SSRI wykazują podobne właściwości. Z uwagi na powszechność stosowania fluoksetyny w psychiatrii, jej potencjalne zastosowanie w leczeniu infekcji mogłoby przyczynić się do poprawy globalnych strategii walki z sepsą oraz zwiększenia odporności populacji na przyszłe pandemie.

Jak podkreśla prof. Ayres, odkrycie podwójnego działania ochronnego i przeciwbakteryjnego w przypadku leku o ugruntowanym profilu bezpieczeństwa stanowi znaczący krok naprzód w medycynie translacyjnej.

Źródło: Science Advances
DOI: 10.1126/sciadv.adu4034