
Jak nadmierny przyrost masy ciała w ciąży wpływa na zdrowie płodu?
Badania dotyczące związku między przyrostem masy ciała w ciąży (GWG) a składem ciała płodu i objętościami narządów przeprowadzono w ramach wieloośrodkowego, prospektywnego badania NICHD Fetal Dimensional Study. Kierowała nimi dr Kathryn A. Wagner wraz z zespołem naukowców z Eunice Kennedy Shriver National Institute of Child Health and Human Development (NICHD). Wyniki opublikowano 16 stycznia 2025 roku w renomowanym czasopiśmie American Journal of Clinical Nutrition. Badanie to, obejmujące ponad 2600 ciężarnych, dostarcza nowych danych na temat wpływu nadmiernego i niewystarczającego GWG na rozwój płodu, w tym szczegółowe pomiary uzyskane za pomocą ultrasonografii 3D.
Przyrost masy ciała w ciąży (ang. gestational weight gain, GWG) jest kluczowym czynnikiem ryzyka modyfikowalnym, który może wpływać na zdrowie matki i dziecka zarówno w trakcie ciąży, jak i w przyszłości. Zarówno nadmierny, jak i niewystarczający GWG wiąże się z wyższym ryzykiem urodzenia dziecka o masie ciała zbyt małej lub zbyt dużej w stosunku do wieku ciążowego (odpowiednio SGA i LGA). Ponadto, nadmierny GWG może prowadzić do zwiększonego ryzyka nadwagi i otyłości u dziecka w późniejszym życiu.
W większości badań dotyczących GWG analizowano wpływ na wzrost płodu przy użyciu standardowych metod ultrasonografii dwuwymiarowej (2D), jednak ograniczały się one głównie do oceny parametrów takich jak szacowana masa płodu, obwód brzucha czy długość kości udowej. Brakuje jednak szczegółowych analiz dotyczących składu ciała płodu, w tym proporcji tkanki tłuszczowej i mięśniowej, które mogą lepiej odzwierciedlać potencjalne przyszłe zagrożenia metaboliczne.
Cel badania
Głównym celem badania było zbadanie związku między przyrostem masy ciała w poszczególnych trymestrach ciąży a trójwymiarowymi (3D) pomiarami składu ciała i objętości narządów płodu. Oceniono również, czy nadmierny lub niewystarczający GWG w różnych etapach ciąży może wpływać na rozwój określonych struktur płodowych.
Metody
Badanie przeprowadzono na zróżnicowanej etnicznie grupie 2675 kobiet ciężarnych w Stanach Zjednoczonych. Przyrost masy ciała w każdym trymestrze obliczano jako różnicę między masą ciała matki na początku i na końcu trymestru. Kwalifikowano go jako niewystarczający, odpowiedni lub nadmierny według wytycznych Instytutu Medycyny (IOM) z 2009 roku. W trakcie ciąży wykonano do pięciu ultrasonografii 3D, aby uzyskać szczegółowe pomiary ciała płodu, w tym obwodu brzucha, grubości tkanki podskórnej oraz objętości narządów, takich jak wątroba czy nerki.
Wyniki
- Pierwszy trymestr: Nadmierny GWG był związany z większym obwodem brzucha płodu (średni wzrost o 1,29 cm) i większym polem powierzchni brzucha (średni wzrost o 22,04 mm²). Zauważono także nieznaczny wzrost grubości tkanki podskórnej ramienia.
- Drugi trymestr: Wpływ nadmiernego GWG był bardziej wyraźny, z większym obwodem brzucha (średni wzrost o 2,98 cm) i większym polem powierzchni brzucha (wzrost o 162,34 mm²).
- Objętości narządów i tkanek: Zidentyfikowano trend wzrostowy w przypadku objętości ramion, ud, nerek, wątroby oraz tkanki podskórnej brzucha. Jednak różnice te nie osiągnęły poziomu istotności statystycznej.
Nadmierny przyrost masy ciała w ciąży, zwłaszcza w pierwszym i drugim trymestrze, prowadzi do większego wzrostu wymiarów płodu, w tym akumulacji tkanki tłuszczowej w okolicy ramion i brzucha. Wyniki sugerują, że nadmierny GWG może wpływać na rozwój metaboliczny dziecka, zwiększając ryzyko otyłości i zaburzeń metabolicznych w późniejszym życiu.
Badanie podkreśla konieczność dalszej analizy funkcjonalnych skutków zmian w składzie ciała płodu wynikających z GWG. Interdyscyplinarne podejście, uwzględniające zarówno położników, dietetyków, jak i specjalistów ds. zdrowia metabolicznego, jest kluczowe dla opracowania skutecznych strategii prewencyjnych.
Źródło: American Journal of Clinical Nutrition
DOI: doi.org/10.1016/j.ajcnut.2024.12.007