Jak tkanka tłuszczowa wpływa na naczynia krwionośne – nowe odkrycia w zakresie zdrowia naczyń krwionośnych u osób z nadwagą

Nadwaga odgrywa kluczową rolę w stopniu uszkodzenia naczyń krwionośnych – a dokładniej, wpływ ten zależy od lokalizacji nadmiaru tłuszczu w organizmie. Do takich wniosków doszli naukowcy z Niemieckiego Centrum Badań nad Układem Krążenia (DZHK) oraz Uniwersyteckiego Centrum Medycznego w Getyndze (UMG), współpracując z międzynarodowym zespołem badawczym.

Zespół kierowany przez prof. dr. Andreasa Fischera, dyrektora Instytutu Chemii Klinicznej UMG, oraz dr Sanę Hasan, badaczkę z tego samego instytutu, po raz pierwszy wykazał, że tzw. biała tkanka tłuszczowa w obrębie tłuszczu trzewnego (brzusznego) oraz tłuszczu podskórnego reaguje odmiennie na nadmierne spożycie kalorii. W efekcie dochodzi do zróżnicowanego stopnia uszkodzenia naczyń krwionośnych – procesu, który sprzyja rozwojowi stanów zapalnych, zaburzeniom krążenia i w dłuższej perspektywie prowadzi do chorób układu sercowo-naczyniowego.

Nie każda tkanka tłuszczowa jest taka sama

Badanie stanowi ważny krok w kierunku lepszego zrozumienia, dlaczego to właśnie tłuszcz brzuszny jest szczególnie niebezpieczny: w tej tkance tłuszczowej – określanej fachowo jako tłuszcz trzewny – dochodzi do przebudowy naczyń krwionośnych, co sprzyja zapaleniom i zaburzeniom ich funkcji. Natomiast w tłuszczu podskórnym zespół badawczy odkrył unikalny typ komórek śródbłonka naczyniowego, wyposażonych w „okienka” (tzw. komórki śródbłonka fenestrowanego). W zdrowych warunkach komórki te wywierają korzystny wpływ na otaczającą tkankę – jednak u osób z otyłością ich liczba znacząco spada.

„Nasze wyniki pokazują, że zmiany w naczyniach krwionośnych w przebiegu otyłości pojawiają się wcześniej, niż dotychczas sądzono – i że ich przebieg jest bardzo zróżnicowany w zależności od lokalizacji tkanki tłuszczowej”, tłumaczy prof. Fischer. „Oznacza to, że same naczynia krwionośne powinny znaleźć się w centrum badań nad otyłością i chorobami metabolicznymi.”

VEGFA – kluczowa cząsteczka w utrzymaniu zdrowia naczyń

Badaczom udało się również zidentyfikować istotne cząsteczki sygnałowe niezbędne do zachowania zdrowej struktury naczyń krwionośnych w tkance tłuszczowej – szczególnie istotne okazało się białko VEGFA. Obniżenie jego poziomu, np. w wyniku długotrwałej diety bogatej w tłuszcz, prowadzi do utraty prawidłowej struktury i funkcji naczyń. „Ten mechanizm został potwierdzony nie tylko w modelu zwierzęcym, ale również w ludzkiej tkance tłuszczowej”, zaznacza prof. Fischer. „Otwiera to nowe możliwości w zakresie ochrony lub przywracania zdrowia naczyń u osób z otyłością.”

Badania nad otyłością w niespotykanej dotąd rozdzielczości

Nowo opublikowana praca łączy najnowocześniejsze techniki analizy pojedynczych komórek z obrazowaniem i eksperymentami genetycznymi, oferując niespotykany dotąd poziom szczegółowości. „Wyniki te stanowią cenną podstawę dla przyszłych terapii – m.in. w kierunku poprawy funkcji naczyń krwionośnych w tkance tłuszczowej, co może przeciwdziałać powikłaniom takim jak cukrzyca czy zawał serca”, podkreśla dr Hasan, pierwsza autorka badania.

Oryginalna publikacja: Hasan et al. Otyłość powoduje specyficzną dla danego depotu przebudowę naczyń krwionośnych w białej tkance tłuszczowej u mężczyzn, Nature Communications, czerwiec 2025 r. https://doi.org/10.1038/s41467-025-60910-2

Źródło: Deutsches Zentrum für Herz-Kreislauf-Forschung e.V.