Zespół naukowców dokonał przełomowego odkrycia w dziedzinie hematologii, dostarczając wyjaśnienia dla spontanicznych i nietypowych epizodów krzepnięcia krwi, które występują pomimo stosowania pełnych dawek leków przeciwzakrzepowych.
Dr Jing Jing Wang (współautorka), profesor Tom Gordon oraz ich współpracownicy z Flinders University odegrali kluczową rolę w rozszyfrowaniu mechanizmu śmiertelnych przeciwciał krwi odpowiedzialnych za nowo zidentyfikowane przewlekłe zaburzenie krzepnięcia.
Badanie, którym kierował profesor Ted Warkentin z McMaster University w Kanadzie, zostało opublikowane w renomowanym czasopiśmie medycznym The New England Journal of Medicine.
Odkrycie to może mieć istotny wpływ na sposób diagnozowania i leczenia pacjentów z nietypowym lub nawracającym krzepnięciem krwi, poprawiając ich rokowania.
Nowa choroba zbliżona do VITT
Naukowcy odkryli, że nowo opisane zaburzenie krzepnięcia wykazuje pewne podobieństwa do małopłytkowości zakrzepowej indukowanej szczepionką (Vaccine-Induced Immune Thrombocytopenia and Thrombosis, VITT) – rzadkiego, ale agresywnego schorzenia, które było powiązane ze stosowaniem niektórych szczepionek przeciw COVID-19, obecnie wycofanych z użytku.
Badacze wykazali, że u niektórych pacjentów może dojść do ciężkiego krzepnięcia związanego z przeciwciałami przypominającymi te wywołujące VITT, mimo braku znanych czynników prowokujących, takich jak stosowanie leków przeciwzakrzepowych (np. heparyny) czy wcześniejsze szczepienia.
Nowo zidentyfikowane zaburzenie nazwano monoklonalną gammapatią o znaczeniu zakrzepowym przypominającą VITT (VITT-like monoclonal gammopathy of thrombotic significance, MGTS).
Kluczowa rola białek monoklonalnych
„Białka monoklonalne typu M (serum M protein) są często wykrywane u pacjentów z MGTS przypominającym VITT” – mówi dr Wang z College of Medicine and Public Health oraz Flinders Health and Medical Research Institute (FHMRI).
„Dzięki zastosowaniu metod proteomicznych opracowanych w Flinders Proteomics Facility udowodniliśmy, że białka M są patologicznymi przeciwciałami VITT-podobnymi.
„Mimo że występują one w stosunkowo niskich stężeniach, ich działanie jest wysoce patologiczne, co wyjaśnia ciężkie objawy kliniczne pacjentów” – dodaje badaczka.
Profesor Gordon z SA Pathology podkreśla: „To nowe zaburzenie, zidentyfikowane przez naukowców z McMaster University, jest niezwykle istotne dla wszystkich lekarzy”.
Konsekwencje dla diagnostyki i leczenia
Małopłytkowość zakrzepowa indukowana szczepionką (VITT) została powiązana z podawaniem szczepionki AstraZeneca przeciw COVID-19 w 2021 roku, co doprowadziło do ograniczenia jej stosowania w Australii do osób powyżej 65. roku życia. Podobne reakcje obserwowano po szczepieniu preparatem Johnson & Johnson (Janssen), choć nie jest on obecnie częścią programu szczepień w Australii.
„Wszyscy pamiętamy trudne czasy pandemii, gdy szczepionka została powiązana z rzadkimi, lecz czasem śmiertelnymi powikłaniami zakrzepowymi, znanymi jako VITT” – mówi profesor Gordon.
„Początkowo uważano, że jest to zaburzenie samoograniczające się w ciągu kilku dni lub tygodni.
„Największym przełomem wynikającym z nowego badania jest odkrycie, że niemal identyczny, przewlekły stan może występować przez miesiące, a nawet lata, powodując nawracające epizody krzepnięcia” – dodaje ekspert.
Naukowcy z Flinders University przeanalizowali budowę przeciwciał zaangażowanych w MGTS przypominające VITT.
„Badaliśmy przeciwciała, by lepiej zrozumieć, w jaki sposób są produkowane przez układ odpornościowy i czym różni się to nowe zaburzenie od klasycznych przypadków VITT obserwowanych w trakcie pandemii” – wyjaśnia dr Wang.
„Nasze wyniki wskazują, że przewlekłe zaburzenia anty-PF4, takie jak MGTS przypominające VITT, mają unikalne cechy immunologiczne i wymagają dostosowanych metod diagnostycznych i terapeutycznych.
„Przewlekły charakter tych schorzeń często prowadzi do ciężkich konsekwencji klinicznych, dlatego konieczne jest opracowanie kompleksowych strategii leczenia” – podkreśla badaczka.
Nowe możliwości terapeutyczne
Profesor Ted Warkentin z McMaster University zauważa: „Dzięki lepszemu zrozumieniu diagnozy MGTS przypominającego VITT możemy opracować skuteczniejsze strategie leczenia wykraczające poza standardowe leczenie przeciwzakrzepowe”.
Badacze przeprowadzili szczegółową analizę pięciu pacjentów, u których mimo stosowania pełnych dawek leków przeciwzakrzepowych występowały nietypowe epizody krzepnięcia krwi, a przeciwciała VITT-podobne utrzymywały się przez co najmniej rok.
Analizy wykazały obecność białek monoklonalnych M, które zazwyczaj są markerem chorób plazmocytowych, a także długotrwałą aktywność przeciwciał VITT-podobnych przez co najmniej 12 miesięcy – co jest rzadkością wśród przeciwciał anty-PF4. Wyniki wskazują, że mamy do czynienia z trwającym procesem patologicznym, a nie jedynie krótkotrwałym zaburzeniem.
Co ciekawe, u wszystkich pacjentów standardowe leczenie przeciwzakrzepowe okazało się nieskuteczne, jednak pozytywne efekty zaobserwowano po zastosowaniu nietypowych terapii, takich jak wysokie dawki dożylnej immunoglobuliny (IVIG), inhibitory kinazy Brutona (np. ibrutynib) oraz terapie stosowane w leczeniu szpiczaka plazmocytowego.
Odkrycie tego nowego zaburzenia krzepnięcia ma istotne znaczenie dla przyszłej diagnostyki i leczenia pacjentów z nietypowymi lub trudnymi do opanowania epizodami zakrzepicy.
Źródło: New England Journal of Medicine
