Kontrola poziomu cukru we krwi jest kluczowym czynnikiem spowalniającym starzenie się mózgu

Związana z wiekiem atrofia mózgu, stopniowa utrata neuronów i kurczenie się tkanki mózgowej, jest naturalną częścią starzenia się, która może prowadzić do pogorszenia funkcji poznawczych i innych problemów neurologicznych. Chociaż jak dotąd nie można zapobiec starzeniu się, ostatnie badania przeprowadzone w ramach 18-miesięcznej interwencji dietetycznej dają nadzieję, że zmiany stylu życia i diety mogą spowolnić starzenie się mózgu. Nowe międzynarodowe badanie, prowadzone przez Uniwersytet Ben-Guriona w Negev w ramach badania DIRECT PLUS Brain MRI, ujawniło, w jaki sposób kontrola poziomu cukru we krwi może znacząco wpłynąć na zdrowie mózgu.

Wiek mózgu, oceniany na podstawie pomiarów MRI hipokampa i komór bocznych, odzwierciedla biologiczne starzenie się mózgu, które może różnić się od wieku chronologicznego danej osoby. Wiek chronologiczny to liczba przeżytych lat, podczas gdy wiek mózgu wskazuje na jego faktyczny stan zdrowia. Zazwyczaj wraz z wiekiem hipokamp kurczy się, a komory boczne powiększają, służąc jako markery starzenia się mózgu. U niektórych osób wiek mózgu jest niższy lub wyższy niż ich wiek chronologiczny. Młodszy wiek mózgu sugeruje lepsze zdrowie poznawcze, podczas gdy starszy wiek mózgu może wskazywać na przyspieszone starzenie się i zwiększone ryzyko pogorszenia funkcji poznawczych.

Badanie, które zostało niedawno opublikowane w The American Journal of Clinical Nutrition 2024, zostało przeprowadzone przez międzynarodowy zespół ekspertów w dziedzinie mózgu i żywienia, w tym naukowców z Uniwersytetu Ben-Guriona, Uniwersytetu Harvarda, Uniwersytetu w Lipsku i innych. Badania zostały przeprowadzone głównie przez doktorantkę Dafnę Pachter i nadzorowane przez profesor Iris Shai, wraz z kilkoma międzynarodowymi współpracownikami.

Poprzednie badanie opublikowane dwa lata temu (American Journal of Clinical Nutrition 2022) wykazało, że dieta śródziemnomorska (MED) i zielona dieta MED znacząco osłabiły atrofię mózgu związaną z wiekiem o ∼50% w ciągu 18 miesięcy.

W obecnym badaniu naukowcy starali się zrozumieć mechanizm, dzięki któremu następuje spowolnienie atrofii mózgu.

Badanie wykazało, że spadek poziomu HbA1c i kluczowych markerów długoterminowego poziomu cukru we krwi wiąże się ze znaczącymi pozytywnymi zmianami w określonych obszarach mózgu, które są często dotknięte atrofią związaną z wiekiem. Wyniki MRI mózgu wykazały, że niższe poziomy HbA1c odpowiadały większym odchyleniom we wzgórzu, jądrze ogoniastym i móżdżku – obszarach kluczowych dla funkcji poznawczych, kontroli motorycznej i przetwarzania sensorycznego. Badanie sugeruje, że lepsza kontrola poziomu cukru we krwi może być jednym z najważniejszych czynników spowalniających związane z wiekiem zmiany w mózgu.

Zielona dieta śródziemnomorska jest obiecująca

Wcześniejsze badania podkreślały korzyści płynące z zielonej diety śródziemnomorskiej (Green-Med), w tym lepszą kontrolę poziomu cukru we krwi. Dieta Green-Med jest bogata w polifenole pochodzące ze źródeł roślinnych, takich jak Mankai (wysokobiałkowa roślina wodna) i zielona herbata, a jednocześnie ma niską zawartość czerwonego i przetworzonego mięsa. Obecne badanie dodatkowo wzmacnia ten związek, sugerując, że dieta Green-Med może nie tylko wspierać zdrowie metaboliczne, ale także wywierać ochronny wpływ na strukturę i funkcjonowanie mózgu.

Badanie DIRECT PLUS – jedno z największych badań interwencyjnych MRI mózgu na świecie

W badaniu DIRECT PLUS, jednym z najdłuższych i największych badań MRI mózgu przeprowadzonych do tej pory, wzięło udział około 300 uczestników, których podzielono na trzy grupy dietetyczne. Pomiary MRI całego mózgu wykonano przed i po 18-miesięcznym badaniu, aby śledzić zmiany w zdrowiu mózgu. Naukowcy wykorzystali wskaźnik zajętości hipokampa (HOC) jako wskaźnik wieku mózgu, który pozwala przewidzieć przyszłe ryzyko demencji. HOC zazwyczaj zmniejsza się wraz z wiekiem. Co ciekawe, niektórzy uczestnicy wykazywali wiek mózgu młodszy lub starszy niż ich wiek chronologiczny.

Korzystając z NeuroQuant, w pełni zautomatyzowanego narzędzia autoryzowanego przez FDA, zespół badawczy dokonał kwantyfikacji i segmentacji danych pochodzących z MRI mózgu. Badanie miało na celu sprawdzenie, czy lepsza kontrola glikemii i określone składniki diety mogą spowolnić starzenie się mózgu. Wyniki wskazały, że uczestnicy, którym udało się poprawić poziom cukru we krwi i osiągnąć normalny poziom glukozy, doświadczyli wyraźniejszego osłabienia starzenia się mózgu. Warto zauważyć, że osoby spożywające większe ilości zielonej herbaty i koktajli z rzęsy wodnej Mankai wykazały najbardziej znaczącą poprawę zarówno poziomu cukru we krwi, jak i zdrowia mózgu.

Kontrola glikemii i polifenole: Klucz do młodszego wieku mózgu?

Iris Shai z Uniwersytetu Ben-Guriona, adiunkt na Uniwersytecie Harvarda i profesor honorowy na Uniwersytecie w Lipsku, wyjaśnia: „Utrzymywanie niskiego poziomu cukru we krwi, nawet w normalnym zakresie, jest obiecujące dla zachowania młodszego mózgu, zwłaszcza w połączeniu ze zdrową dietą i regularną aktywnością fizyczną. W szczególności polifenole znajdujące się w żywności pochodzenia roślinnego mogą przekraczać barierę krew-mózg i pomagać w zmniejszaniu stanu zapalnego mózgu, co ma kluczowe znaczenie dla pamięci”.
Dafna Pachter, doktorantka i pierwsza autorka artykułu, dodaje: „Badanie to oferuje bezpieczne podejście do potencjalnego spowolnienia starzenia się mózgu poprzez przyjęcie składników diety zielono-śródziemnomorskiej”.

Droga do zmniejszenia związanego z wiekiem spadku funkcji poznawczych

Badanie to jest jednym z pierwszych badań na dużą skalę, które bezpośrednio łączą zmiany w diecie, szczególnie te związane z dietą Green-Med, z lepszą kontrolą glikemii i wolniejszym starzeniem się mózgu. Chociaż potrzebne są dalsze badania, aby w pełni zrozumieć działające mechanizmy, wyniki te sugerują potencjalną drogę do zmniejszenia ryzyka pogorszenia funkcji poznawczych związanych z wiekiem poprzez stosunkowo proste dostosowanie diety.

Badanie DIRECT PLUS było finansowane z grantów Niemieckiej Fundacji Badawczej (DFG), Izraelskiego Ministerstwa Zdrowia, Izraelskiego Ministerstwa Nauki i Technologii oraz California Walnuts Commission. Żaden z podmiotów finansujących nie był zaangażowany na żadnym etapie projektowania, prowadzenia lub analizy badania, ani nie miał dostępu do wyników badania przed ich publikacją. Badacze: Dafna Pachter, Alon Kaplan, Gal Tsaban, Hila Zelicha, Anat Yaskolka Meir, Ehud Rinott, Gidon Levakov, Moti Salti, Yoram Yovell, Sebastian Huhn, Frauke Beyer, Veronica Witte, Peter Kovacs, Martin von Bergen, Uta Ceglarek, Matthias Blüher, Michael Stumvoll, Frank B. Hu, Meir J. Stampfer, Alon Friedman, Ilan Shelef, Galia Avidan i Iris Shai.

Źródło: American Journal of Clinical Nutrition
DOI: 10.1016/j.ajcnut.2024.09.013