Leczenie jelit może zmniejszyć długoterminowe skutki udaru – badania naukowców z Texas A&M

Leczenie jelit może być kluczowym elementem poprawy długoterminowej rekonwalescencji pacjentów po udarze, jak wynika z badań przeprowadzonych na Texas A&M University.

Praca naukowa opublikowana tej jesieni przez badaczy z Department of Neuroscience and Experimental Therapeutics na Texas A&M College of Medicine stanowi kolejne z wielu badań wskazujących na potencjał tej nowatorskiej metody leczenia. Podejście to opiera się na wykorzystaniu powiązań między mózgiem a układem pokarmowym w celu ograniczenia upośledzenia funkcji poznawczych oraz innych długotrwałych skutków udaru czy urazów mózgu.

Skuteczność leczenia jelit w porównaniu z leczeniem mózgu

Zespół badawczy wykazał, że lek skuteczny w ochronie mózgu bezpośrednio po udarze nie zapobiegł długoterminowym zaburzeniom poznawczym, jeśli był stosowany wyłącznie na mózg. Natomiast ten sam lek, gdy podano go dojelitowo, znacząco zmniejszał upośledzenie funkcji poznawczych.

„Naprawa samego mózgu nie wystarcza. Dla mnie, jako neurobiologa, było to zaskakujące” – przyznała profesor Farida Sohrabji, kierownik wydziału i główny autor badania. „Oznacza to, że jeśli nie naprawimy jelit, nie osiągniemy poprawy funkcji poznawczych w dłuższej perspektywie.”

Badanie, opublikowane w listopadowym wydaniu czasopisma Brain, Behavior, and Immunity, nawiązuje do wcześniejszych prac prowadzonych przez Sohrabji, doktorantkę Yumnę El-Hakim oraz doktora Kathiresha Kumar Maniego. Zespół ten bada wzajemne oddziaływania między mózgiem a jelitami podczas i po udarze. Celem ich badań jest rozwój terapii zapobiegających upośledzeniu funkcji poznawczych u pacjentów po udarze oraz redukcja ryzyka rozwoju demencji czy choroby Alzheimera. Projekt ten jest wspierany grantem National Institutes of Health oraz dodatkowymi funduszami WoodNext Foundation.

Wpływ udaru na jelita

Jak zauważa Sohrabji, udar wywołuje lawinę objawów, które pojawiają się niemal natychmiast. Do najbardziej oczywistych należą trudności w podnoszeniu ramion, opadanie jednej strony twarzy oraz niewyraźna mowa. Jednak mniej widoczne jest to, co dzieje się w jelitach. „Już kilka minut po wystąpieniu udaru dochodzi do całkowitego zaburzenia normalnej anatomii jelit” – wyjaśnia Sohrabji.

Największe zmiany zachodzą w komórkach odpowiedzialnych za utrzymywanie integralności bariery jelitowej, które zaczynają się rozpadać. W rezultacie bakterie jelitowe mogą przenikać do innych układów organizmu, powodując reakcje zapalne, które dodatkowo pogłębiają uszkodzenia mózgu.

„Jeśli naprawimy tylko mózg, zauważymy krótkoterminowe efekty, ale brak poprawy w długim okresie, ponieważ jelita pozostają uszkodzone” – dodaje Sohrabji. „To powoduje przewlekły stan zapalny, który negatywnie wpływa na funkcje mózgu.”

Naprawa jelit jako sposób ochrony mózgu

W badaniach z 2024 roku zastosowano dojelitowe podanie insulinopodobnego czynnika wzrostu (IGF-1), który znacząco zmniejszył stan zapalny oraz zaburzenia poznawcze po udarze. Zespół zauważył, że uszkodzone struktury jelitowe zostały naprawione dzięki terapii IGF-1, co potwierdza hipotezę, że leczenie jelit jest kluczowe dla poprawy wyników neurologicznych.

Ponadto zespół bada obecnie zastosowanie przeszczepów komórek macierzystych do szybkiej regeneracji jelit po udarze. Jak wykazały wcześniejsze badania, komórki te mogą być przeszczepiane od zdrowego dawcy do gospodarza z uszkodzonymi jelitami, co przyspiesza regenerację.

„Byliśmy niemal pewni, że komórki macierzyste naprawią jelita. Nieoczekiwanym i bardzo pozytywnym zaskoczeniem było to, że poprawiły także wyniki leczenia udaru” – zauważyła Sohrabji. „Dzięki tej terapii zmniejszono ilość martwej tkanki w mózgu oraz zachowano funkcje poznawcze.”

Perspektywy na przyszłość

Zespół Sohrabji zamierza kontynuować badania nad terapiami opartymi na komórkach macierzystych, mając nadzieję na opracowanie leczenia, które można by zastosować u pacjentów bezpośrednio po udarze. Celem jest zmniejszenie długoterminowego ryzyka demencji oraz innych negatywnych skutków zdrowotnych.