Lek na astmę testowany w leczeniu alkoholizmu. Nie zadziałał – z jednym wyjątkiem

Lek ibudilast, stosowany w Japonii w leczeniu astmy i zawrotów głowy po udarze, nie spełnił oczekiwań jako potencjalna terapia uzależnienia od alkoholu – wykazały najnowsze wyniki badania klinicznego przeprowadzonego na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles (UCLA). Badanie opublikowane w JAMA Network Open dowodzi, że ibudilast nie działa lepiej niż placebo u większości osób, z wyjątkiem jednej wyodrębnionej grupy.

– Choć ibudilast nie był skuteczniejszy niż placebo, zauważyliśmy, że u niektórych uczestników działał lepiej, a u innych gorzej – powiedziała prof. Lara Ray, psycholożka z UCLA i główna autorka badania. – Kobiety osiągały lepsze wyniki, natomiast osoby z wyższym poziomem depresji – niezależnie od płci – radziły sobie gorzej, co może być wskazówką do dalszych badań.

Wyniki po latach badań

Badanie jest zwieńczeniem wieloletnich prac zespołu badawczego UCLA Addictions Lab. Chociaż ibudilast nie okazał się tak skuteczny, jak oczekiwano, uzyskane wyniki wskazują na możliwy udział układu odpornościowego i zapalenia w patogenezie uzależnienia od alkoholu. Podobnie jak inny badany lek – apremilast – ibudilast oddziałuje na odpowiedź immunologiczną i związaną z nią reakcję zapalną.

– Uważamy, że układ immunologiczny odgrywa znaczącą rolę w zaburzeniach psychicznych, zwłaszcza depresji i alkoholizmie – podkreśliła Ray. – Kobiety mają zwykle wyższy poziom markerów zapalnych, a fakt, że ibudilast działa lepiej u kobiet i gorzej u osób z silniejszą depresją, potwierdza słuszność kierunku naszych badań. Terapie immunologiczne zrewolucjonizowały onkologię, a my próbujemy w podobny sposób podejść do leczenia uzależnień.

Przebieg badania klinicznego

W badaniu wzięło udział 102 dorosłych z umiarkowanym lub ciężkim zespołem uzależnienia od alkoholu. Przez 12 tygodni przyjmowali oni dwa razy dziennie ibudilast lub placebo, a następnie byli obserwowani przez kolejne cztery tygodnie. Oceniano m.in. procent dni z piciem nadmiernym, liczbę drinków dziennie oraz liczbę dni abstynencji. Mierzono także objawy depresji i poziom markerów zapalnych.

– Zaobserwowaliśmy ogólny spadek spożycia alkoholu zarówno w grupie ibudilastu, jak i placebo – relacjonuje Ray.

Na początku badania uczestnicy pili średnio siedem drinków dziennie, a po zakończeniu leczenia liczba ta spadła do trzech–czterech drinków. Ponieważ poprawa nastąpiła w obu grupach, badacze nie mogli wykazać wyższości leku nad placebo.

– Jednym z wyzwań w badaniach nad leczeniem alkoholizmu jest fakt, że sam udział w badaniu poprawia wyniki uczestników. Trudno wtedy oddzielić rzeczywiste działanie leku od efektu placebo – tłumaczyła Ray.

Istotne różnice między uczestnikami

Jednak kobiety przyjmujące ibudilast piły wyraźnie mniej, co skłania badaczy do kontynuacji badań nad tym lekiem właśnie w żeńskiej populacji. Odwrotną tendencję zaobserwowano u osób z nasilonymi objawami depresji – w tej grupie placebo przynosiło lepsze rezultaty niż ibudilast. Co więcej, lek nie wpływał na obniżenie poziomu zapalenia.

– Nasze laboratorium koncentruje się na poszukiwaniu nowatorskich metod leczenia uzależnień. Cieszy nas, że wszyscy uczestnicy poprawili swoje wyniki – zaznacza Ray. – Kolejnym krokiem powinno być wydłużenie okresu obserwacji, np. do sześciu miesięcy, co pozwoliłoby lepiej oddzielić efekty działania leku od wpływu samego kontekstu badania.

Zespół planuje dalsze analizy wyników, aby określić, kto najlepiej odpowiada na terapię ibudilastem – być może osoby cierpiące na przewlekły ból lub z podwyższonym poziomem zapalenia.

Badanie zostało sfinansowane przez National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. Kontynuacja badań wymaga dalszego wsparcia ze strony rządu federalnego USA, ponieważ problem alkoholizmu dotyczy niemal 30 milionów dorosłych Amerykanów.

– Ludzie zgłaszają się do naszego laboratorium, bo ufają UCLA – podsumowała Ray. – Już samo regularne raportowanie swojego picia prowadzi do pozytywnych zmian w ich zachowaniu.

Źródło: JAMA Network Open, University of California – Los Angeles