Leki obniżające cholesterol nie wykazują działania przeciwdepresyjnego
Statyny nieskuteczne w leczeniu depresji – wyniki randomizowanego badania
Leki obniżające poziom lipidów, znane jako statyny, są przepisywane w przypadkach podwyższonego poziomu cholesterolu w celu zmniejszenia ryzyka miażdżycy, zawału serca i udaru mózgu. Wyniki niektórych małych badań sugerowały, że statyny mogą również wykazywać działanie przeciwdepresyjne. Naukowcy z Charité – Universitätsmedizin Berlin przeprowadzili jednak zakrojone na szeroką skalę badanie, aby sprawdzić tę hipotezę. Nie udało im się jednak potwierdzić, że statyny mają jakiekolwiek dodatkowe działanie przeciwdepresyjne. W związku z tym zalecają przestrzeganie ogólnych wytycznych i przepisywanie statyn wyłącznie w celu obniżenia poziomu cholesterolu, a nie w leczeniu depresji. Wyniki badania opublikowano w czasopiśmie JAMA Psychiatry.
Statyny należą do najczęściej przepisywanych leków na świecie. Działają przeciwzapalnie i zmniejszają produkcję cholesterolu w wątrobie, co z kolei obniża ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. W przeszłości liczne małe badania sugerowały, że statyny mogą również działać przeciwdepresyjnie. – Gdyby rzeczywiście wykazywały taki efekt, moglibyśmy za jednym zamachem leczyć dwie choroby – mówi prof. Christian Otte, dyrektor Kliniki Psychiatrii i Nauk Neurologicznych na kampusie Charité Benjamin Franklin oraz główny autor badania. – Depresja i otyłość to jedne z najczęstszych schorzeń na świecie. Często występują jednocześnie: osoby z otyłością są bardziej narażone na depresję, a osoby z depresją – na otyłość.
Pacjenci z otyłością często mają podwyższony poziom cholesterolu, dlatego podaje się im statyny, by zmniejszyć ryzyko chorób układu krążenia. Ale czy statyny mogłyby również łagodzić objawy depresji?
Szeroko zakrojone, kontrolowane badanie
Zespół kierowany przez prof. Ottego przeprowadził kompleksowe badanie, aby ocenić możliwe działanie przeciwdepresyjne statyn. W badaniu udział wzięło 161 pacjentów cierpiących jednocześnie na depresję i otyłość. Wszyscy uczestnicy byli leczeni przez 12 tygodni standardowym lekiem przeciwdepresyjnym – escitalopramem. Połowa pacjentów otrzymywała dodatkowo simwastatynę, a druga połowa placebo. Przydział do grup był losowy i podwójnie zaślepiony – ani uczestnicy, ani lekarze nie wiedzieli, kto otrzymuje statynę, a kto placebo.
– Taka metodologia pozwala nam sprawdzić, czy pacjenci przyjmujący statyny doświadczają silniejszego działania przeciwdepresyjnego w porównaniu do grupy placebo – wyjaśnia dr Woo Ri Chae, współautor badania i specjalista Charité BIH Clinician Scientist.
Nasilenie objawów depresji oceniano na początku i na końcu badania, korzystając z wywiadów klinicznych i kwestionariuszy samooceny. Pobierano również próbki krwi, by ocenić poziom lipidów i białka C-reaktywnego (CRP), które jest markerem procesów zapalnych. – Osoby z otyłością i/lub depresją często mają nieco podwyższone markery zapalne. W niektórych przypadkach to właśnie stan zapalny może być przyczyną depresji – tłumaczy prof. Otte. – I to było punktem wyjścia naszej hipotezy: jeśli statyny poprawiają profil zapalny, to być może u części pacjentów przyniosą także poprawę nastroju?
Tradycyjne leki przeciwdepresyjne pozostają standardem
Na początku badania pacjenci mieli objawy depresji o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego. W trakcie 12 tygodni terapii u wszystkich odnotowano poprawę, niezależnie od tego, czy otrzymywali statynę, czy placebo. – Jak oczekiwano, simwastatyna poprawiła profil lipidowy i obniżyła poziom CRP – mówi dr Chae. – Jednak niestety nie przełożyło się to na dodatkowe działanie przeciwdepresyjne.
Prof. Otte podsumowuje: – Statyny nie przynoszą dodatkowych korzyści w leczeniu depresji. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy, to klasyczne leki przeciwdepresyjne pozostają złotym standardem. Zgodnie z obowiązującymi zaleceniami, statyny należy przepisywać w celu zmniejszenia ryzyka miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych. Dotyczy to również pacjentów z depresją.
Zespół prof. Ottego planuje dalsze analizy próbek krwi na poziomie komórkowym i molekularnym, by zidentyfikować ewentualne różnice i korelacje. Naukowcy intensywnie pracują także nad udoskonaleniem strategii leczenia depresji współistniejącej z innymi chorobami.
Źródło: Otte C i wsp. Simvastatin as add-on treatment to escitalopram in patients with major depression and obesity: a randomized clinical trial. JAMA Psychiatry, 4 czerwca 2025. doi: 10.1001/jamapsychiatry.2025.0801
