Nowatorska terapia genowa w leczeniu niedokrwistości sierpowatokrwinkowej: nowe badania kliniczne w USA
Badanie kliniczne z wykorzystaniem techniki CRISPR-Cas9
UCSF Benioff Children’s Hospital Oakland rozpoczął rekrutację pacjentów do nowatorskiego badania klinicznego, którego celem jest wyleczenie niedokrwistości sierpowatokrwinkowej. Jest to pierwsze w Stanach Zjednoczonych badanie wykorzystujące nie-wirusową technologię edycji genów CRISPR-Cas9 u ludzi, mającą na celu bezpośrednią korektę mutacji genetycznej odpowiedzialnej za tę chorobę.
Badanie polega na pobraniu komórek macierzystych krwi pacjenta, skorygowaniu mutacji, a następnie zwróceniu edytowanych komórek pacjentowi w ramach przeszczepu szpiku kostnego. Oczekuje się, że skorygowane komórki macierzyste będą się rozmnażać, tworząc nowy system krwi, wolny od niedokrwistości sierpowatej.
Dr Mark Walters, profesor pediatrii na UCSF i główny badacz tego projektu, wyjaśnia: „Ta terapia ma na celu wyeliminowanie niedokrwistości sierpowatej poprzez zastosowanie technologii CRISPR, która jest bezpieczniejsza niż standardowy przeszczep komórek macierzystych od zdrowego dawcy. Może to być przełomowe rozwiązanie dla młodych pacjentów, ponieważ terapia eliminuje konieczność poszukiwania odpowiedniego dawcy i usuwa mutację, dając możliwość życia bez choroby.”
Etapy badania i rekrutacja pacjentów
Badanie w pierwszej kolejności obejmie sześciu dorosłych pacjentów w Kalifornii. Po przeprowadzeniu oceny bezpieczeństwa u trzech pierwszych uczestników, terapia zostanie rozszerzona na grupę trzech nastolatków w wieku od 12 do 17 lat. Całość badania potrwa około dwóch lat, a pacjenci będą obserwowani nawet przez 15 lat, aby ocenić długoterminowe efekty terapii.
Niedokrwistość sierpowatokrwinkowa: mechanizm choroby i globalny zasięg
Niedokrwistość sierpowatokrwinkowa jest genetycznym zaburzeniem krwi wywołanym pojedynczą mutacją w obu kopiach genu kodującego beta-globinę, która jest kluczowym składnikiem hemoglobiny. Mutacja ta powoduje deformację czerwonych krwinek, które przyjmują charakterystyczny „sierpowaty” kształt. Te zniekształcone komórki mogą blokować naczynia krwionośne, wywołując niedokrwistość, ból, niewydolność narządów i znaczne skrócenie życia. Choroba dotyka około 100 tysięcy osób w Stanach Zjednoczonych oraz miliony na całym świecie, nieproporcjonalnie obciążając społeczności osób czarnoskórych.
Technologia CRISPR i perspektywy terapii genowej
Zespół badawczy UCSF, Innovative Genomics Institute (IGI) oraz UCLA opracował terapię CRISPR_SCD001 – produkt wykorzystujący edytowane komórki macierzyste pacjenta, które zostały zmodyfikowane za pomocą CRISPR-Cas9 w celu naprawy mutacji odpowiedzialnej za chorobę sierpowatokrwinkową.
Proces obejmuje ekstrakcję komórek macierzystych krwi pacjenta, które następnie są przesyłane do Human Gene and Cell Therapy Facility w UCLA. Tam, za pomocą impulsów elektrycznych, tworzone są tymczasowe pory w błonach komórkowych, umożliwiające wprowadzenie platformy CRISPR-Cas9 do wnętrza komórek. Technologia ta pozwala na precyzyjne skorygowanie mutacji w jądrze komórkowym.
Profesor Donald Kohn z UCLA podkreśla skalę wyzwania: „Zastosowanie technologii CRISPR do naprawy mutacji wymagało opracowania nowych metod produkcji ponad 100 milionów zdrowych, skorygowanych genetycznie komórek na jednego pacjenta. To znaczący postęp w porównaniu z wcześniejszymi badaniami, które ograniczały się do 1–2 milionów takich komórek.”
Partnerstwo badawcze i wieloletnia historia leczenia
Badanie jest częścią konsorcjum badawczego, które łączy ekspertów z UCSF, UCLA oraz UC Berkeley. Technologia CRISPR, opracowana w IGI pod kierunkiem laureatki Nagrody Nobla Jennifer Doudny, została połączona z doświadczeniem UCLA w analizie genetycznej i produkcji komórek, a także niemal 50-letnią historią leczenia niedokrwistości sierpowatej w Benioff Children’s Hospital Oakland.
Jennifer Doudna podsumowuje: „Koncepcja tej terapii narodziła się w rozmowie z Markiem Waltersem około 10 lat temu. To niezwykle satysfakcjonujące, że możemy obecnie przejść do etapu badań klinicznych. Mam nadzieję na przyszłość z bardziej dostępnymi i bezpiecznymi metodami leczenia niedokrwistości sierpowatej.”
Ośrodek Benioff Children’s Oakland od 1973 roku prowadzi centrum leczenia niedokrwistości sierpowatej, które obecnie funkcjonuje jako BCH Oakland Sickle Cell Center of Excellence. Jest to jedno z największych i najbardziej kompleksowych programów leczenia tej choroby w zachodnich Stanach Zjednoczonych.
