Nowe spojrzenie na chorobę Niemanna-Picka typu C: kluczowa rola układu odpornościowego mózgu

W czasopiśmie „Science Translational Medicine” naukowcy z Deutsches Zentrum für Neurodegenerative Erkrankungen (DZNE) oraz Szpitala Uniwersyteckiego LMU przedstawili wyniki badań nad mechanizmami choroby Niemanna-Picka typu C (NPC). Jest to rzadka, neurodegeneracyjna choroba związana z demencją, która może występować już w dzieciństwie. Badania, przeprowadzone na modelach zwierzęcych, hodowlach komórkowych oraz u pacjentów, podkreślają kluczową rolę neurozapalenia w rozwoju tej choroby. Odkryto również potencjalny biomarker – białko TSPO, które można wykryć w mózgu za pomocą tomografii emisyjnej pozytonów (PET).

Rzadki rodzaj demencji dziecięcej

Jak wyjaśnia dr Sabina Tahirovic, neurobiolog z DZNE w Monachium, choroba Niemanna-Picka typu C jest jednym z przykładów demencji dziecięcej, która prowadzi do śmierci często przed 30. rokiem życia. Schorzenie to dotyczy około 150 osób w Niemczech i wynika z mutacji w jednym z dwóch genów regulujących metabolizm lipidów. W konsekwencji dochodzi do patologicznego nagromadzenia tłuszczów w mózgu i innych narządach, co skutkuje poważnymi objawami neurologicznymi, psychiatrycznymi oraz ruchowymi.

Biomarkery kluczowe w diagnostyce i terapii

Diagnozowanie NPC często zajmuje wiele lat, co wynika z rzadkości występowania tej choroby. „Chociaż mutacje odpowiedzialne za NPC są łatwe do wykrycia, schorzenie to nie jest zwykle brane pod uwagę w pierwszej kolejności” – tłumaczy dr Tahirovic. Dostępne obecnie terapie, które wpływają na metabolizm lipidów, łagodzą jedynie objawy, nie zatrzymując postępu choroby. Wyniki badań wskazują, że biomarker TSPO mógłby odegrać kluczową rolę w monitorowaniu przebiegu choroby i ocenie skuteczności terapii.

Badania skoncentrowano na mikrogleju – komórkach układu odpornościowego mózgu. Mikroglej, który w zdrowych warunkach wspiera ochronę mózgu, w przypadku NPC przyczynia się do rozwoju patologii poprzez wywoływanie szkodliwych reakcji zapalnych. „Nasze badania pokazują, że mikroglej aktywnie uczestniczy w procesach patologicznych w NPC, inicjując kaskadę zapalną, która prowadzi do uszkodzeń neuronów” – podkreśla dr Tahirovic. „Łączenie terapii zmniejszających stężenie lipidów z immunomodulacją może być obiecującym kierunkiem dla przyszłych strategii terapeutycznych.”

Białko TSPO jako biomarker

Białko TSPO, znane jako marker zapalenia w mózgu w wielu chorobach, dotychczas nie było kojarzone z aktywacją mikrogleju i progresją NPC. Badania wykazały, że nadaktywność mikrogleju w NPC koreluje z podwyższonym poziomem TSPO. TSPO, obecne w mitochondriach każdej komórki, wydaje się być związane ze zwiększonym zapotrzebowaniem energetycznym mikrogleju. Obrazowanie PET umożliwia jego wykrycie, co może być przydatne zarówno w badaniach klinicznych, jak i codziennej praktyce lekarskiej.

Zespół naukowy wykazał, że poziomy TSPO zmieniają się w odpowiedzi na terapię lekiem N-acetyl-L-leucyną, zatwierdzonym przez amerykańskie władze do leczenia NPC. „TSPO mogłoby być cennym uzupełnieniem biomarkerów stosowanych w innych chorobach neurodegeneracyjnych. Warto przetestować jego użyteczność w badaniach klinicznych nad NPC” – podsumowuje dr Tahirovic.

Odkrycia te rzucają nowe światło na mechanizmy choroby Niemanna-Picka typu C, podkreślając znaczenie zapalenia w jej przebiegu. Zastosowanie biomarkerów, takich jak TSPO, może poprawić diagnostykę i monitorowanie terapii, otwierając drogę do bardziej skutecznych strategii terapeutycznych.