Nowe spojrzenie na rolę patologów sądowych w ochronie zdrowia publicznego

Patolodzy sądowi odgrywają kluczową rolę w monitorowaniu i reagowaniu na zagrożenia zdrowia publicznego oraz pogłębianiu wiedzy na temat chorób i urazów człowieka – wynika z przeglądowego artykułu opublikowanego 3 lipca w prestiżowym czasopismie medycznym „The New England Journal of Medicine”.

Zdając sobie sprawę, że wiedza na temat tej ważnej podspecjalizacji medycznej jest ograniczona zarówno w społeczeństwie, jak i wśród samych lekarzy, redakcja czasopisma poprosiła czołowych specjalistów z dziedziny patologii sądowej o kompleksowy przegląd tej dyscypliny.

– Wiele osób może wyobrażać sobie patologię sądową jako dziedzinę ponurą i mroczną, skupioną na śmierci i dochodzeniach kryminalnych, co jest często ukazywane w popularnych serialach telewizyjnych, takich jak „Kości” czy „CSI” – zauważyła dr Rebecca Folkerth, główna specjalistka w Banku Mózgów Neuropatologicznych oraz wykładowczyni Centrum Badań nad Urazami Mózgu w Mount Sinai. Dr Folkerth, która była również neuropatologiem w Biurze Głównego Lekarza Sądowego Nowego Jorku, jest główną autorką publikacji.

– Chociaż jest to istotny element naszej pracy, zakres patologii sądowej znacznie wykracza poza badania sekcyjne – kontynuuje dr Folkerth. – Oprócz wykonywania końcowej diagnostyki osób zmarłych, patolodzy sądowi pełnią szczególną funkcję w monitorowaniu i reagowaniu na liczne zagrożenia zdrowia publicznego. Angażujemy się w szczegółowe analizy laboratoryjne, aby dostarczyć odpowiedzi rodzinom znajdującym się w sytuacjach straty i lęku, zapewniamy obiektywne fakty wykorzystywane przez wymiar sprawiedliwości, przyczyniamy się do opracowywania istotnych danych statystycznych dla zdrowia publicznego, a także uczestniczymy w badaniach naukowych pogłębiających wiedzę o chorobach i urazach człowieka.

Patolodzy sądowi to lekarze, którzy przechodzą rozległe szkolenie podyplomowe. W Stanach Zjednoczonych patolodzy sądowi uzyskują certyfikację American Board of Pathology po ukończeniu przynajmniej trzech lat specjalistycznego szkolenia oraz zdaniu egzaminu z anatomopatologii lub zintegrowanej anatomopatologii i patologii klinicznej (jak np. w Icahn School of Medicine przy Mount Sinai), po czym następuje rok dodatkowego szkolenia z zakresu patologii sądowej. Tylko 50 programów szkoleniowych z tej dziedziny jest uznawanych przez Accreditation Council for Graduate Medical Education (ACGME), w tym program w Biurze Głównego Lekarza Sądowego Nowego Jorku.

Co istotne, patolodzy sądowi działają całkowicie niezależnie od organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, dzięki czemu mogą zachować pełną niezależność i obiektywizm. Są ostatnimi lekarzami, którzy mają kontakt z osobą zmarłą, często niespodziewanie lub gwałtownie, wykonując końcową diagnostykę oraz ustalając przyczynę zgonu. Wspierają rodziny pogrążone w żałobie, często wskazując bliskim możliwości dalszej diagnostyki, jeśli śmierć była spowodowana chorobą dziedziczną, która może zagrażać życiu krewnych. Patolodzy sądowi mogą także kierować rodziny do ośrodków naukowych w celu przekazania tkanek zmarłego na potrzeby badań medycznych.

Badacze z Centrum Badań nad Urazami Mózgu w Mount Sinai prowadzą aktualnie badanie Late Effects of TBI (LETBI), którego celem jest identyfikacja klinicznych i neuropatologicznych markerów neurodegeneracji po urazie mózgu. Od wielu lat współpracują w tym zakresie z nowojorskim biurem lekarza sądowego, analizując długofalowe skutki traumatycznych urazów mózgu. Ich celem jest opracowanie biomarkerów możliwych do zastosowania u osób żyjących, które pozwoliłyby monitorować oraz zapobiegać negatywnym następstwom urazów. Jak podkreśla dr Kristen Dams-O’Connor, dyrektor tego centrum, współpraca z patologami sądowymi jest kluczowa, gdyż to właśnie oni kontaktują się z rodzinami oraz pozyskują zgody na przekazanie tkanek do badań.

Patolodzy sądowi przyczyniają się również do sporządzania precyzyjnych danych statystycznych dotyczących zdrowia publicznego, niezbędnych do monitorowania chorób i przyznawania funduszy państwowych. Ich wiedza odgrywa kluczową rolę podczas zarządzania sytuacjami masowych katastrof, np. spowodowanych zjawiskami pogodowymi, terroryzmem czy pandemią. Przykładowo, podczas pandemii COVID-19 biura lekarzy sądowych pełniły funkcję punktów zarządzania zwłokami w sytuacji przeciążenia lokalnych szpitali i domów pogrzebowych.

Autorzy artykułu podkreślają także niedobór kadr w tej specjalizacji i mają nadzieję, że lepsze poznanie roli patologów sądowych zachęci młodych lekarzy do wyboru tej fascynującej i ważnej podspecjalizacji.