Eksperymentalny lek opracowany przez naukowców z Duke University School of Medicine może stanowić skuteczną alternatywę dla opioidów, oferując silne działanie przeciwbólowe bez ich niebezpiecznych skutków ubocznych.
Nowa substancja, nazwana SBI-810, należy do nowej generacji związków zaprojektowanych do selektywnego działania na receptory w nerwach i rdzeniu kręgowym. W przeciwieństwie do opioidów, które działają nieselektywnie na wiele szlaków komórkowych, SBI-810 aktywuje jedynie konkretną ścieżkę przeciwbólową, unikając tym samym wywoływania euforii prowadzącej do uzależnienia.
W badaniach na myszach, opublikowanych 19 maja w czasopiśmie Cell, SBI-810 wykazywał skuteczne działanie przeciwbólowe zarówno jako monoterapia, jak i w połączeniu z opioidami, co pozwalało na zastosowanie niższych dawek tych ostatnich.
„To, co czyni ten związek ekscytującym, to jego właściwości przeciwbólowe przy jednoczesnym braku działania opioidowego” – powiedział dr Ru-Rong Ji, główny autor badania, specjalista w dziedzinie anestezjologii i neurobiologii, dyrektor Duke Anesthesiology Center for Translational Pain Medicine.
Jeszcze bardziej obiecujące jest to, że SBI-810 nie wywoływał typowych skutków ubocznych opioidów, takich jak zaparcia czy narastająca tolerancja, która prowadzi do konieczności stosowania coraz większych i częstszych dawek.
Choć SBI-810 znajduje się na wczesnym etapie rozwoju, naukowcy z Duke planują rozpoczęcie badań klinicznych na ludziach i zabezpieczyli już wiele patentów związanych z tym odkryciem.
Potrzeba opracowania alternatyw dla opioidów jest pilna. Choć liczba zgonów z powodu przedawkowania leków spada, wciąż ponad 80 tysięcy Amerykanów umiera każdego roku, najczęściej z powodu opioidów. Równocześnie przewlekły ból dotyka około jednej trzeciej populacji USA.
Zdaniem badaczy, SBI-810 może być bezpieczniejszą opcją w leczeniu zarówno bólu ostrego, jak i przewlekłego – u pacjentów po zabiegach chirurgicznych czy cierpiących na neuropatię cukrzycową.
Lek został zaprojektowany do działania na receptor neurotensyny typu 1 (NTSR1). Poprzez tzw. agonizm ukierunkowany (biased agonism), aktywuje on selektywnie sygnał β-arrestyny-2, który wiąże się z łagodzeniem bólu, unikając jednocześnie aktywacji ścieżek prowadzących do uzależnienia czy innych działań niepożądanych.
„Receptor ten występuje na neuronach czuciowych oraz w mózgu i rdzeniu kręgowym” – wyjaśnił dr Ji. „To bardzo obiecujący cel terapeutyczny w leczeniu bólu ostrego i przewlekłego.”
W modelach bólu chirurgicznego, pourazowego i neuropatycznego u myszy, SBI-810 wykazywał większą skuteczność niż niektóre dotychczasowe leki przeciwbólowe. Zmniejszał objawy spontanicznego dyskomfortu, takie jak chronienie bolącego miejsca czy grymasy bólu.
W porównaniu z oliceridyną – nowym opioidem stosowanym w szpitalach – SBI-810 działał skuteczniej w niektórych sytuacjach i wiązał się z mniejszym stresem zwierząt.
W przeciwieństwie do morfiny, SBI-810 nie powodował rozwoju tolerancji przy wielokrotnym stosowaniu. Przewyższał również gabapentynę, powszechnie stosowaną w leczeniu bólu neuropatycznego, nie wywołując przy tym senności ani problemów z pamięcią – działań niepożądanych często obserwowanych przy gabapentynie.
Zdaniem naukowców, podwójne działanie leku – zarówno na obwodowy, jak i ośrodkowy układ nerwowy – może stanowić nową jakość w terapii bólu: skuteczność przy jednoczesnej selektywności i bezpieczeństwie.
Badania były finansowane przez amerykański Narodowy Instytut Zdrowia (NIH) oraz Departament Obrony USA.
Źródło: Cell, Duke University
