Optymalne zdrowie sercowo-naczyniowe może zmniejszać ryzyko demencji u osób z cukrzycą typu 2

Utrzymywanie optymalnego zdrowia sercowo-naczyniowego może zmniejszyć ryzyko rozwoju łagodnych zaburzeń poznawczych i demencji u osób z cukrzycą typu 2 (T2D) – nawet wśród tych, którzy mają wysoki genetyczny poziom ryzyka pogorszenia funkcji poznawczych. Takie wnioski przedstawiono w badaniu zaprezentowanym podczas konferencji naukowej American Heart Association’s Scientific Sessions 2025 w Nowym Orleanie.

Zgodnie z raportem Heart Disease and Stroke Statistics Update 2025 opracowanym przez American Heart Association, cukrzyca typu 2 wiąże się z gorszym funkcjonowaniem poznawczym i szybszym spadkiem tych funkcji. Nowe badanie oceniło łączny wpływ zdrowia sercowo-naczyniowego – mierzonego według wytycznych Life’s Essential 8 (LE8) – oraz wysokiego genetycznego ryzyka demencji na występowanie łagodnych zaburzeń poznawczych i demencji u dorosłych z T2D.

Life’s Essential 8 – filary zdrowia serca i mózgu
Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne (AHA) opracowało zestaw ośmiu kluczowych elementów definiujących idealne zdrowie sercowo-naczyniowe i mózgowe, obejmujących cztery zachowania i cztery czynniki zdrowotne:

• zdrowe odżywianie,
• regularną aktywność fizyczną,
• zaprzestanie palenia tytoniu,
• odpowiednią ilość snu,
• kontrolę masy ciała,
• prawidłowe stężenie cholesterolu,
• kontrolę poziomu glukozy,
• utrzymanie prawidłowego ciśnienia tętniczego.

Jak podkreśliła dr Yilin Yoshida z Tulane University School of Medicine w Nowym Orleanie, współautorka badania:

„U osób z cukrzycą typu 2 często współwystępują otyłość, nadciśnienie i insulinooporność – wszystkie te czynniki zwiększają ryzyko zaburzeń poznawczych. Nasze wyniki pokazują, że poprawa zdrowia sercowo-naczyniowego może również chronić mózg przed pogorszeniem funkcji poznawczych.”

Analiza danych genetycznych i zdrowotnych
Naukowcy wykorzystali dane z UK Biobank obejmujące ponad 40 tysięcy dorosłych z cukrzycą typu 2, u których w momencie rozpoczęcia obserwacji nie występowała demencja. Przez 13 lat śledzono, u ilu z nich rozwinęły się łagodne zaburzenia poznawcze lub demencja, oceniając równocześnie wpływ zdrowia sercowo-naczyniowego i genetycznego ryzyka.

Do oceny genetycznej podatności na otępienie wykorzystano tzw. wielogenowy wskaźnik ryzyka oparty na wariantach genetycznych związanych z chorobą Alzheimera. Uczestników podzielono na grupy o niskim, umiarkowanym i wysokim ryzyku.

Najważniejsze wyniki:

• W ciągu 13-letniej obserwacji u 840 osób rozwinęły się łagodne zaburzenia poznawcze, a u 1013 – demencja.
• Osoby z umiarkowanym lub wysokim poziomem zdrowia sercowo-naczyniowego miały o 15% mniejsze ryzyko rozwoju łagodnych zaburzeń poznawczych i demencji w porównaniu z osobami o niskim poziomie zdrowia serca.
• W grupie o wysokim genetycznym ryzyku demencji, osoby z dobrym zdrowiem sercowo-naczyniowym miały o 27% niższe ryzyko łagodnych zaburzeń poznawczych i o 23% niższe ryzyko demencji.
• Wyższe wyniki w skali LE8 korelowały z większą objętością mózgu, co wskazuje, że dobre zdrowie serca sprzyja zachowaniu strukturalnej integralności mózgu.

Podobne zależności potwierdzono także w analizie obejmującej ponad 20 tysięcy dorosłych z USA w ramach programu All of Us Research Hub Narodowych Instytutów Zdrowia.

„Geny to nie wyrok”
Jak podkreśliła dr Xiu Wu z Tulane University, główna autorka badania:

„Geny to nie przeznaczenie. Utrzymanie optymalnego zdrowia sercowo-naczyniowego może chronić mózg nawet u osób z cukrzycą typu 2, które mają najwyższe genetyczne ryzyko otępienia. Styl życia naprawdę ma znaczenie.”

Dr Hugo Aparicio z Boston University dodał:

„To kolejny dowód na to, że to, co dobre dla serca, jest również dobre dla mózgu – nawet wtedy, gdy nasze geny nie są po naszej stronie.”

Ograniczenia badania i znaczenie kliniczne
Autorzy zaznaczają, że badanie miało charakter obserwacyjny i nie pozwala na ustalenie związku przyczynowo-skutkowego. Uczestnicy nie musieli znać swojego genetycznego ryzyka, a mimo to uzyskane wyniki wskazują, że prozdrowotny styl życia może przynieść korzyści niezależnie od uwarunkowań genetycznych.

Jak podsumowała dr Yoshida:

„Przesłanie jest jasne – nie chodzi tylko o to, by żyć dłużej, ale by żyć dłużej z zachowaną sprawnością poznawczą i niezależnością. Nasze wyniki pokazują, że to możliwe dzięki utrzymaniu zdrowia serca.”

Źródło: American Heart Association