
Prehabilitacja obiecującą metodą poprawy zdrowia i redukcji powikłań pooperacyjnych
Nowe badanie opublikowane w The BMJ sugeruje, że prehabilitacja (ang. prehabilitation, prehab) może zmniejszyć liczbę powikłań i skrócić czas hospitalizacji po operacji, a także poprawić jakość życia i proces fizycznej rekonwalescencji. Przegląd systematyczny i metaanaliza, będące największym tego typu badaniem, objęły dane od ponad 15 000 pacjentów uczestniczących w 186 randomizowanych kontrolowanych próbach klinicznych na całym świecie.
Badacze przeanalizowali różne rodzaje prehabilitacji, w tym ćwiczenia fizyczne, poprawę odżywiania, wsparcie psychologiczne, trening poznawczy oraz różne ich kombinacje. Najbardziej obiecującym elementem okazały się ćwiczenia fizyczne, a następnie poprawa odżywiania.
– „Jeśli czeka cię operacja, zawsze warto zapytać o możliwość prehabilitacji” – mówi dr Daniel McIsaac, anestezjolog i główny autor badania, a także starszy naukowiec w The Ottawa Hospital oraz przewodniczący Katedry Innowacji Perioperacyjnych na Uniwersytecie w Ottawie. – „Jeśli jesteś gotów i zdolny do regularnego zwiększenia aktywności fizycznej oraz spożycia białka na kilka tygodni przed operacją, istnieje duże prawdopodobieństwo, że zauważysz wyraźnie krótszy czas rekonwalescencji.”
Badacze zwracają jednak uwagę, że wiele badań dotyczących prehabilitacji prowadzono w pojedynczych szpitalach, co rodzi pytania o możliwość zastosowania tych wyników w innych placówkach lub w mniej kontrolowanych warunkach.
– „Prehabilitacja wydaje się bardzo obiecująca, ale wciąż nie wiemy, jak najlepiej wdrożyć ją na poziomie systemów opieki zdrowotnej” – dodaje dr McIsaac. – „Jesteśmy niemal pewni, że pacjenci, którzy mogą podjąć wysiłek związany z prehabilitacją, odniosą z niej korzyści. Kluczowym pytaniem pozostaje, jak dostarczyć skuteczną prehabilitację wszystkim pacjentom chirurgicznym w skali systemowej. Trwające wieloośrodkowe badania powinny dostarczyć bardziej rygorystycznych dowodów wspierających szerokie wdrożenie tej metody.”

Kondycja fizyczna wpływa na rekonwalescencję
Termin „prehabilitacja” wywodzi się z czasów II wojny światowej, kiedy brytyjska armia używała go do określenia metod poprawy ogólnego stanu zdrowia i kondycji rekrutów. Z czasem został on zaadaptowany przez środowisko medyczne, a prehabilitacja stała się obszarem intensywnych badań w ciągu ostatnich 30 lat.
– „Wiemy, że osoby w lepszej kondycji fizycznej szybciej dochodzą do siebie po operacji i rzadziej doświadczają powikłań” – tłumaczy dr McIsaac. – „Choć wielu pacjentów, zachęcanych przez swoich lekarzy, chce poprawić swoją formę przed operacją, często nie wiedzą, od czego zacząć. Celem naszego programu badawczego jest opracowanie prostego i skutecznego podejścia do prehabilitacji, które przyniesie korzyści jak największej liczbie pacjentów, usprawniając ich rekonwalescencję i pomagając szybciej wrócić do domu po operacji.”
Każdego roku na świecie przeprowadza się ponad 300 milionów operacji. Niestety, ponad 20% pacjentów poddawanych poważnym zabiegom chirurgicznym doświadcza powikłań pooperacyjnych, które mogą wydłużyć czas hospitalizacji i opóźnić powrót do zdrowia.
Trwające badania nad prehabilitacją z udziałem pacjentów
Mimo że większość dotychczasowych badań klinicznych nad prehabilitacją prowadzono w pojedynczych szpitalach z udziałem niewielkiej liczby pacjentów, grupa badawcza Aging Innovation In Perioperative Medicine & Surgery (AIMS) z The Ottawa Hospital prowadzi obecnie dwa duże wieloośrodkowe badania nad prehabilitacją. Pierwsze z nich zakończyło rekrutację pacjentów, a wyniki mają zostać opublikowane w marcu 2025 roku.
Drugie badanie, skoncentrowane na wirtualnej, domowej prehabilitacji, prowadzi obecnie rekrutację pacjentów w całej Kanadzie. Do badania mogą zgłaszać się osoby planujące operację wymagającą co najmniej jednej nocy w szpitalu. Osoby zainteresowane udziałem mogą pobrać plakat z informacjami lub skontaktować się z koordynatorem badania pod adresem e-mail [email protected] lub numerem telefonu 1-877-372-7316 (tylko Kanada!).
Klinicyści, naukowcy i pacjenci z całej Kanady biorą udział w tych badaniach dzięki współpracy w ramach Canadian Prehabilitation Knowledge Network oraz Canadian Perioperative Anaesthesia Clinical Trials (PACT) Group. Na wszystkich etapach priorytetem jest zaangażowanie pacjentów, co ma zapewnić, że wyniki będą istotne zarówno dla pacjentów, jak i systemu opieki zdrowotnej.
Gurlie Kidd, emerytowana pracowniczka socjalna, która przeszła poważną operację, od 2020 roku jest partnerką pacjentką w zespole badawczym. Jej opinie pomogły upewnić się, że głos pacjentów jest centralnym elementem wszystkich badań nad prehabilitacją prowadzonych w The Ottawa Hospital.
– „To bardzo budujące wiedzieć, że można coś zrobić, by przygotować się do operacji i ułatwić sobie rekonwalescencję. Pacjenci bardzo tego potrzebują” – mówi Kidd. – „Mam nadzieję, że pewnego dnia prehabilitacja stanie się standardem opieki przed wszystkimi większymi operacjami.”
Źródło: The BMJ
DOI: 10.1136/bmj-2024-081164