Dzięki precyzyjnemu wskazaniu genów napędzających proces przerzutów raka, badacze torują drogę do skuteczniejszych i bardziej precyzyjnych terapii.
Przerzuty raka – rozprzestrzenianie się nowotworu na inne narządy – są główną przyczyną śmierci wśród pacjentów onkologicznych. Naukowcy odkryli „sygnaturę genetyczną” składającą się z 177 genów, które są wspólne dla wielu typów nowotworów i odpowiadają za ten śmiertelny proces.
„W ramach naszych badań zidentyfikowaliśmy kluczowe geny pan-nowotworowe, które nie tylko pozwalają lepiej zrozumieć progresję raka, ale także otwierają drogę do innowacyjnych strategii terapeutycznych” – mówi profesor Vijay Tiwari z Wydziału Medycyny Molekularnej Uniwersytetu Południowej Danii, kierujący badaniem.
Kluczowe odkrycia – dwa geny o przeciwstawnych funkcjach
Badanie wskazało dwa szczególnie istotne geny:
- SP1, który przyspiesza proces przerzutów,
- KLF5, który hamuje rozwój przerzutów.
Odkrycie tych wspólnych genów napędzających przerzuty, występujących w nowotworach różnych narządów – od płuc po wątrobę – podważa dotychczasowe przekonanie, że mechanizmy metastazy różnią się znacząco między typami raka.
Takie „pan-nowotworowe” podejście stwarza nowe możliwości opracowania terapii skutecznych dla wielu pacjentów, niezależnie od rodzaju nowotworu.
Nadzieja na wcześniejszą diagnozę i leczenie
Jednym z najbardziej obiecujących aspektów badań jest możliwość przewidywania ryzyka przerzutów u pacjenta. Analizując sygnaturę genetyczną 177 genów w guzie, naukowcy mogą określić prawdopodobieństwo rozprzestrzeniania się raka i wdrożyć wcześniejsze interwencje.
„Może to uratować życie, szczególnie u pacjentów, u których nowotwór został wykryty przed pojawieniem się przerzutów do krytycznych narządów. W takich przypadkach nowe terapie – jak np. zidentyfikowane w badaniu leki – mogą zakłócić proces metastazy, zanim stanie się on zagrożeniem dla życia” – wyjaśnia profesor Tiwari.
Przykładowo, badania wskazują na potencjalne zastosowanie leku worinostat, który posiada już aprobatę FDA, jako terapii blokującej przerzuty.
„Ponowne wykorzystanie zatwierdzonych leków może sprawić, że terapie będą dostępne dla pacjentów znacznie szybciej niż w przypadku opracowywania zupełnie nowych medykamentów” – podkreśla.
Pierwszy autor badania, Ryan Lusby z Uniwersytetu Królowej w Belfaście, zwraca uwagę na potencjalne znaczenie odkrycia: „Niezwykle ważne jest odkrycie wspólnych zasad rozprzestrzeniania się raka w różnych nowotworach, a następnie wykorzystanie tych informacji do identyfikacji biomarkerów metastazy i opracowania nowych leków, które mogą być stosowane w szerokim spektrum nowotworów”.
Dlaczego to ważne dla pacjentów z rakiem?
To odkrycie może mieć dalekosiężne skutki dla opieki nad pacjentami onkologicznymi:
- Większy wybór terapii: Celowanie w wspólne geny napędzające przerzuty może doprowadzić do opracowania terapii skutecznych w wielu typach nowotworów.
- Szybszy dostęp do leków: Ponowne wykorzystanie istniejących medykamentów może skrócić czas wprowadzenia nowych terapii.
- Personalizowana ocena ryzyka: Dzięki analizie sygnatury genetycznej lekarze mogą dostosować terapię do indywidualnego ryzyka przerzutów pacjenta.
Badania te torują również drogę do zmiany w postrzeganiu nowotworów. Zamiast skupiać się wyłącznie na typie nowotworu, leczenie może coraz częściej celować w wspólne słabości genetyczne, przynosząc korzyści większej liczbie pacjentów.
Dr Engin Demirdizen, współautor badania, podkreśla intrygujące odkrycie:
„W miarę postępu metastazy komórki guza i mikrośrodowisko wchodzą w coraz bardziej dynamiczną interakcję poprzez sygnalizację WNT, proces napędzany przez czynnik transkrypcyjny SP1”.
Dr Mohammed Inayatullah, również współautor, dodaje:
„Jesteśmy podekscytowani możliwością wykorzystania genomiki do ponownego zastosowania istniejących leków w terapii onkologicznej”.
Przełom dla pacjentów i ich rodzin
Dla pacjentów i ich bliskich przerzuty często oznaczają moment dramatyczny – chwilę, w której choroba staje się znacznie trudniejsza do leczenia i bardziej wyniszczająca.
Zrozumienie i celowanie w genetyczne wyzwalacze metastazy daje nadzieję na dłuższe, zdrowsze życie oraz redukcję emocjonalnych i finansowych obciążeń związanych z zaawansowanym rakiem.
Źródło: Molecular Cancer
DOI: 10.1186/s12943-024-02182-w
