Ruch to zdrowie: Aktywność fizyczna jako recepta na zdrowe starzenie się

Czy aktywność fizyczna może wydłużyć życie osób starszych? Artykuł przeglądowy opublikowany w CMAJ (Canadian Medical Association Journal) podsumowuje znaczną liczbę dowodów potwierdzających kluczową rolę aktywności fizycznej w zapobieganiu lub łagodzeniu skutków chorób i omawia, jak skutecznie zalecać ćwiczenia osobom starszym.

Społeczeństwo Kanady się starzeje – w 2025 roku co najmniej 1 na 5 osób będzie miała 65 lat lub więcej, a liczba osób powyżej 85. roku życia ma się potroić w ciągu najbliższych 20 lat. Jednak dla wielu osób dodatkowe lata życia nie oznaczają lat spędzonych w zdrowiu. Ponad 80% dorosłych nie spełnia zaleceń dotyczących aktywności fizycznej zawartych w Canadian Physical Activity Guidelines.

„Aktywność fizyczna to jeden z najważniejszych sposobów na zachowanie lub poprawę niezależności funkcjonalnej, w tym wśród osób starszych, które są osłabione lub mają zwiększone ryzyko upadków” – pisze dr Jane Thornton, profesor nadzwyczajny w Schulich School of Medicine & Dentistry na Western University w London (Ontario) oraz dyrektor ds. zdrowia, medycyny i nauki w Międzynarodowym Komitecie Olimpijskim. „Wyższy poziom aktywności fizycznej w starszym wieku wiąże się z poprawą funkcji poznawczych, zdrowia psychicznego i jakości życia”.

Metaanaliza z 2023 roku obejmująca kilka dużych badań wykazała, że 150 minut umiarkowanej aktywności fizycznej tygodniowo zmniejsza ryzyko zgonu z dowolnej przyczyny o 31%. Aktywność fizyczna jest kluczowym elementem zdrowego starzenia się i może pomóc w zapobieganiu lub łagodzeniu ponad 30 przewlekłych schorzeń, takich jak choroba wieńcowa, niewydolność serca, cukrzyca typu 2, przewlekła obturacyjna choroba płuc, osteoporoza, depresja, demencja i nowotwory.

Korzyści wynikające z aktywności fizycznej obejmują:

• Ochronę przed ryzykiem zgonu z dowolnej przyczyny
• Zapobieganie upadkom poprzez zwiększenie siły mięśni i poprawę równowagi
• Zdrowie kości i stawów, w tym poprawę gęstości kości i złagodzenie objawów niektórych postaci choroby zwyrodnieniowej stawów
• Lepsze funkcje poznawcze, poprawę nastroju i zdrowia psychicznego
• Możliwość wykonywania codziennych czynności i poprawę jakości życia

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca od 150 do 300 minut umiarkowanej lub intensywnej aktywności fizycznej tygodniowo dla dorosłych, w tym dla osób starszych.

Jak lekarze mogą zalecać aktywność fizyczną?

„Wielu starszych dorosłych żyje z przewlekłymi chorobami lub ograniczoną mobilnością, dlatego lekarze powinni dostosowywać zalecenia i zachęcać ich do stopniowego zwiększania aktywności fizycznej, która powinna obejmować trening oporowy (wzmacniający mięśnie) jako kluczowy element” – mówi dr Samir Sinha, profesor medycyny na Uniwersytecie w Toronto oraz dyrektor ds. badań polityki zdrowotnej w Narodowym Instytucie Starzenia.

5-stopniowe podejście WHO – zwane „5A” – może dostarczyć lekarzom mapę drogową do promowania aktywności u pacjentów. Autorzy sugerują również wprowadzenie aktywności fizycznej jako wskaźnika życiowego, który można monitorować w dokumentacji medycznej pacjentów.

„Aktywność fizyczna jest niedoceniana jako interwencja zdrowotna zarówno w społecznościach, jak i w opiece zdrowotnej nad osobami starszymi. Wiek, osłabienie lub istniejące już ograniczenia funkcjonalne nie powinny być postrzegane jako absolutne przeciwwskazania do aktywności fizycznej, lecz raczej jako kluczowe powody do jej zalecania, biorąc pod uwagę korzyści, jakie przynoszą interwencje oparte na aktywności fizycznej dla osób starszych. Osoby starsze, które stają się bardziej aktywne fizycznie, mogą potencjalnie wydłużyć swoje życie, jednocześnie poprawiając jego jakość” – podsumowują autorzy.

Źródło: Canadian Medical Association Journal