Aby zmniejszyć liczbę wypadków drogowych z udziałem starszych kierowców, od lat stosuje się obowiązkowe lekcje jazdy oraz testy funkcji poznawczych przy odnawianiu prawa jazdy. W ostatnim czasie działania te zostały rozszerzone o promowanie pojazdów wyposażonych w zaawansowane systemy wspomagania kierowcy (ADAS). W omawianym badaniu naukowcy nawiązali do wyników wcześniejszych analiz prowadzonych poza Japonią, które sugerowały, że starsi kierowcy rzadziej uczestniczą w wypadkach, gdy w samochodzie znajduje się pasażer. Niektóre kraje wprowadziły wręcz warunkowe licencje, zobowiązujące starszych kierowców do podróżowania w towarzystwie drugiej osoby.
W badaniu postawiono hipotezę, że nawet w przypadku kierowców z zaburzeniami funkcji poznawczych obecność pasażera może zmniejszać ryzyko spowodowania kolizji.
Projekt badania i metodologia
Badanie objęło osoby w wieku 75 lat i starsze, które pomiędzy 2014 a 2017 rokiem przeszły testy funkcji poznawczych i odnowiły swoje prawo jazdy. Naukowcy przeanalizowali zdarzenia drogowe z udziałem tych kierowców, które miały miejsce w ciągu trzech lat od odnowienia uprawnień, koncentrując się na kolizjach typu samochód–samochód. Kierowców zakwalifikowano jako „sprawców” (pierwsza strona) lub „niesprawców” (druga strona) wypadków. Analizie poddano również obecność pasażera w chwili kolizji oraz wyniki wcześniejszych testów poznawczych, w tym przypadki podejrzenia demencji. Dodatkowo uwzględniono podział według płci.
Wyniki
Analiza wykazała, że niezależnie od stanu funkcji poznawczych, kierowcy zaklasyfikowani jako „druga strona” (niesprawcy) znacznie częściej podróżowali z pasażerem w porównaniu do „pierwszej strony” (sprawców). Zależność ta występowała zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Nie stwierdzono natomiast istotnych różnic w innych potencjalnych czynnikach wpływających na wypadkowość, takich jak wiek kierowcy, wcześniejsza historia kolizji, pora dnia, warunki pogodowe czy lokalizacja zdarzenia.
Wnioski i znaczenie kliniczne
Wyniki badania sugerują, że obecność pasażera może odgrywać istotną rolę w poprawie bezpieczeństwa jazdy u starszych kierowców, nawet tych z podejrzeniem demencji lub pogorszeniem funkcji poznawczych. Choć analiza nie pozwala na jednoznaczne ustalenie związku przyczynowo-skutkowego, wyniki wskazują na potencjalnie ochronną rolę pasażerów – mogą oni pełnić funkcję wsparcia poznawczego i behawioralnego, wpływając na styl jazdy kierowcy. Wprowadzenie rozwiązań prawnych, takich jak warunkowe prawo jazdy wymagające obecności pasażera, może stanowić istotny element strategii poprawy bezpieczeństwa drogowego w tej populacji.
Źródło: Journal of Safety Research
