Suplement diety poprawiający metabolizm w obrębie siatkówki oka może spowolnić uszkodzenie nerwu wzrokowego w przebiegu jaskry – wynika z obiecujących wyników opublikowanych w czasopiśmie Cell Reports Medicine. Naukowcy z Karolinska Institutet rozpoczęli już badania kliniczne z udziałem pacjentów.
Nowe spojrzenie na homocysteinę i jaskrę
Jaskra to przewlekła choroba neurodegeneracyjna, w której dochodzi do postępującego uszkodzenia nerwu wzrokowego. Najczęściej jest ona związana z podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym, dlatego stosuje się leki w postaci kropli, zabiegi laserowe lub operacyjne, które mają na celu jego obniżenie. Niestety skuteczność tych metod bywa ograniczona i zróżnicowana.
Od lat naukowcy podejrzewali, że pewną rolę w patogenezie jaskry odgrywa homocysteina – aminokwas związany z metabolizmem metioniny. Badacze z Karolinska Institutet postanowili przyjrzeć się temu zagadnieniu w sposób kompleksowy. Podawanie podwyższonych dawek homocysteiny szczurom z jaskrą nie pogorszyło przebiegu choroby. Co więcej, u ludzi z jaskrą nie zaobserwowano korelacji między stężeniem homocysteiny we krwi a tempem progresji choroby. Również osoby z genetyczną predyspozycją do podwyższonego poziomu tego aminokwasu nie wykazywały większego ryzyka zachorowania na jaskrę.
Wnioskiem płynącym z tych obserwacji jest to, że homocysteina nie powoduje jaskry, lecz raczej jest biomarkerem zaburzeń metabolicznych zachodzących wtórnie do choroby.
Rola witamin z grupy B i choliny
Zespół badawczy skupił się następnie na szlakach metabolicznych związanych z homocysteiną u gryzoni i ludzi z jaskrą. Odkryto szereg nieprawidłowości, z których kluczowe dotyczyły ograniczonej zdolności siatkówki do wykorzystania niektórych witamin – szczególnie B6, B9 (kwasu foliowego), B12 oraz choliny. Niedobory te prowadziły do spowolnienia metabolizmu lokalnego w siatkówce, co może odgrywać istotną rolę w patogenezie jaskry.
– Nasz wniosek jest taki, że homocysteina jest jedynie świadkiem, a nie sprawcą procesu chorobowego. Zmiana jej poziomu może wskazywać, że siatkówka utraciła zdolność do wykorzystania kluczowych witamin niezbędnych do utrzymania zdrowego metabolizmu – komentuje dr James Tribble, współautor badania z Wydziału Neurobiologii Klinicznej Karolinska Institutet.
W badaniach na myszach i szczurach z jaskrą suplementacja witaminami B6, B9, B12 oraz choliną przyniosła wymierne efekty. U myszy z wolniej rozwijającą się jaskrą całkowicie zatrzymano uszkodzenie nerwu wzrokowego. U szczurów z bardziej agresywną formą choroby obserwowano znaczące spowolnienie jej postępu. Co istotne – w trakcie eksperymentu nie stosowano leczenia obniżającego ciśnienie wewnątrzgałkowe, co wskazuje, że suplementacja działa niezależnie od mechanizmów ciśnieniowych.
Trwają badania kliniczne
Z uwagi na bardzo obiecujące wyniki badań przedklinicznych zespół rozpoczął już rekrutację do badania klinicznego, które prowadzone jest w Szpitalu Okulistycznym św. Eryka w Sztokholmie. Udział biorą pacjenci zarówno z jaskrą pierwotną otwartego kąta (forma wolniej postępująca), jak i z jaskrą pseudoeksfoliacyjną (postać agresywna).
Więcej informacji o badaniu: https://nyheter.ki.se/forskningspersoner-sokes/har-du-glaukom-gron-starr-och-vill-du-vara-med-i-en-studieom-study
Finansowanie i publikacja
Badanie zostało sfinansowane przez Szwedzką Radę ds. Badań Naukowych, Fundusz Zdrowia Oczu, Fundację Jeanssona, Fundację Księżniczki Małgorzaty dla Osób Niewidomych, Fundację Åke Wiberga oraz Fundację Petrusa i Augusty Hedlund.
Publikacja: Dysfunctional one-carbon metabolism identifies vitamins B6, B9, B12, and choline as neuroprotective in glaucoma, autorzy: James Tribble, Vickie Wong, Kelsey Stuart, Glyn Chidlow i in., Cell Reports Medicine, online 8 maja 2025, doi: 10.1016/j.xcrm.2025.102127
Źródło: Karolinska Institutet
