Dla wielu pacjentów ze schizofrenią, innymi zaburzeniami psychicznymi lub chorobami przewlekłymi, takimi jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca czy astma, codzienne przyjmowanie leków bywa wyzwaniem. Aby rozwiązać ten problem, naukowcy z MIT opracowali tabletkę przyjmowaną raz w tygodniu, która stopniowo uwalnia lek w żołądku.
W badaniu klinicznym fazy 3, prowadzonym przez Lyndra Therapeutics – firmę typu spin-out z MIT – wykorzystano tę innowacyjną tabletkę do podawania popularnego leku przeciwpsychotycznego stosowanego w leczeniu objawów schizofrenii. Ustalono, że taki schemat dawkowania pozwala na utrzymanie stabilnego poziomu leku w organizmie i równie skutecznie kontroluje objawy, co codzienne dawki. Wyniki opublikowano w czasopiśmie Lancet Psychiatry.
– Przekształciliśmy coś, co wymaga codziennego stosowania, w formę tygodniową, doustną, przy użyciu technologii, którą można dostosować do różnych leków – mówi dr Giovanni Traverso, gastroenterolog i profesor inżynierii mechanicznej na MIT, współautor badania. – Możliwość zapewnienia stabilnego poziomu leku przez długi czas w łatwej do podania postaci pomaga zwiększyć szanse, że pacjent rzeczywiście przyjmie lek.
Prace nad kapsułką doustną badacze z laboratorium Traverso rozpoczęli ponad dekadę temu. Urządzenie ma wielkość wielowitaminowej kapsułki i po połknięciu rozwija się w kształt gwiazdy, co pozwala mu pozostawać w żołądku aż do całkowitego uwolnienia leku.
Głównym autorem publikacji jest dr Leslie Citrome, profesor psychiatrii w New York Medical College. Współautorami są także Richard Scranton (dyrektor medyczny Lyndra), dr Nayana Nagaraj (dyrektor medyczny Lyndra) oraz Todd Dumas (dyrektor ds. farmakometrii w Certara).
Technologia kontrolowanego uwalniania
W ciągu ostatnich lat zespół Traverso opracowywał kapsułki, które po połknięciu pozostają w przewodzie pokarmowym przez kilka dni lub tygodni, powoli uwalniając zawarty w nich lek. W 2016 roku opublikowano pierwsze doniesienia o urządzeniu w kształcie gwiazdy, które Lyndra rozwijała dalej w badaniach klinicznych u pacjentów ze schizofrenią.
Urządzenie zawiera sześć ramion, które po złożeniu mieszczą się w kapsułce. Po dotarciu do żołądka kapsułka się rozpuszcza, a ramiona rozkładają się, uniemożliwiając urządzeniu opuszczenie żołądka. Przez około tydzień lek jest powoli uwalniany z ramion. Po tym czasie ramiona samoistnie odłamują się i są wydalane przez układ pokarmowy.
W badaniach zastosowano lek risperidon – popularny neuroleptyk, który zazwyczaj przyjmuje się codziennie doustnie. Istnieją również formy iniekcyjne, jednak wymagają one podania przez personel medyczny i nie zawsze są akceptowane przez pacjentów.
Zespół z MIT i Lyndra skupił się na schizofrenii, licząc że rzadsze, doustne dawkowanie poprawi przestrzeganie zaleceń terapeutycznych przez pacjentów i ich opiekunów.
– Jednym z kluczowych obszarów niezaspokojonych potrzeb są zaburzenia neuropsychiatryczne, gdzie sama choroba utrudnia pacjentowi regularne przyjmowanie leków – zauważa Traverso.
Wyniki badania klinicznego fazy 3
Badanie fazy 3 przeprowadzone zostało przez Lyndra i objęło 83 pacjentów w pięciu ośrodkach w USA. Czterdziestu pięciu pacjentów ukończyło pełny, pięciotygodniowy cykl leczenia, przyjmując jedną kapsułkę z risperidonem tygodniowo.
Naukowcy regularnie mierzyli stężenie leku we krwi. W każdym tygodniu obserwowano gwałtowny wzrost w dniu podania kapsułki i stopniowy spadek w kolejnych dniach. Stężenia mieściły się w optymalnym zakresie, a ich zmienność była mniejsza niż przy codziennym podawaniu leku.
Objawy oceniano za pomocą skali PANSS (Positive and Negative Syndrome Scale). W trakcie badania utrzymywały się one na stabilnym poziomie.
– Jednym z głównych problemów w leczeniu chorób przewlekłych jest nieregularne przyjmowanie leków, co może prowadzić do nawrotów i hospitalizacji – mówi dr Citrome. – Możliwość przyjmowania leku doustnie raz w tygodniu może być przełomem, szczególnie dla pacjentów preferujących tę formę zamiast zastrzyków.
Działania niepożądane były niewielkie – część pacjentów zgłaszała łagodny refluks i zaparcia na początku badania, które jednak szybko ustąpiły.
Plany na przyszłość
Badacze zamierzają przeprowadzić większe badania fazy 3 przed złożeniem wniosku o rejestrację w FDA. Trwają również przygotowania do badań fazy 1 z zastosowaniem tej samej kapsułki w podawaniu innych leków, m.in. antykoncepcyjnych.
– Jesteśmy dumni, że technologia, która narodziła się na MIT, osiągnęła etap badań klinicznych fazy 3 – komentuje prof. Robert Langer z MIT, współtwórca kapsułki i współzałożyciel Lyndra Therapeutics.
Źródło: The Lancet Psychiatry, Massachusetts Institute of Technology
