Codzienne sytuacje, takie jak wygłoszenie ważnej prezentacji, udział w przyjęciu pełnym nieznajomych czy konfrontacja z partnerem, mogą wywoływać silny stres. Choć rozmowa z przyjacielem lub terapeutą bywa pomocna, równie istotna jest możliwość przećwiczenia trudnych sytuacji.
Zespół badaczy z Carnegie Mellon University pod kierownictwem Anny Fang, doktorantki w Human-Computer Interaction Institute w School of Computer Science, zaprezentuje podczas konferencji Association for Computing Machinery Conference on Human Factors in Computing Systems (CHI 2025) projekt badający potencjał wykorzystania wirtualnej i rozszerzonej rzeczywistości (VR/AR) do symulowania stresujących sytuacji i ćwiczenia strategii samoregulacji emocjonalnej. Użytkownicy, zakładając okulary VR/AR, mogą ćwiczyć swoje wypowiedzi przed cyfrową publicznością – to nowoczesna forma terapii ekspozycyjnej.
Trzy scenariusze stresogenne i 24 prototypy
Punktem wyjścia projektu były trzy scenariusze powszechnie uznawane za źródło stresu: wystąpienia publiczne, zatłoczone wydarzenia społeczne oraz konflikty interpersonalne. Zespół stworzył łącznie 24 prototypy obejmujące różne wersje każdego z trzech scenariuszy. Formy prototypów były zróżnicowane: od rzeczywistości wirtualnej, przez mieszaną i rozszerzoną, aż po środowiska tekstowe bez wskazówek wizualnych.
Elementem interaktywnym były awatary, które mogły rozmawiać z użytkownikiem dzięki dialogom generowanym przez duży model językowy. W razie potrzeby użytkownik mógł nacisnąć przycisk kontrolera, by wyświetlić na ekranie techniki oddechowe i medytacyjne.
Reakcje uczestników badań
Technologię przetestowano na grupie 19 uczestników, którzy w przeważającej większości ocenili ją pozytywnie. Uczestnicy docenili realistyczność środowisk i możliwość doświadczania sytuacji stresowych w bezpieczny sposób. Wskazywali również na chęć samodzielnego decydowania, kiedy i w jakim zakresie system podpowiada strategie radzenia sobie ze stresem, zamiast otrzymywać takie wskazówki automatycznie.
Interesującym aspektem była chęć wykorzystania gogli VR/AR w naturalnych warunkach codziennego życia. Przykładowo, jeden z uczestników chciał przećwiczyć rozmowę z partnerem w domowym zaciszu, a inny – przygotować się do wystąpienia publicznego, odwiedzając dzień wcześniej salę, w której miało się ono odbyć, i tam ćwiczyć z awatarową publicznością.
Kolejne kroki i rozwój technologii
Zespół pracuje obecnie nad wersją aplikacji gotową do publikacji w App Store. Zaktualizowana wersja będzie zawierać bardziej realistyczne awatary, nowe funkcje syntezy mowy oraz rozbudowane mimiki i ruchy twarzy – tak, by lepiej oddać emocje, np. marszczenie brwi jako wyraz złości.
Nowa wersja wzbogaci również katalog strategii samopomocowych. Oprócz technik głębokiego oddychania pojawią się praktyki relaksacyjne, skanowanie ciała oraz techniki ugruntowujące, takie jak nazywanie przedmiotów znajdujących się wokół użytkownika – co może być szczególnie pomocne podczas ataków lęku czy paniki.
Eksperymentowanie i nauka umiejętności
Jak podkreśla Fang, głównym celem systemu jest nie tylko nauka technik samoregulacji, ale też możliwość ich bezpiecznego przetestowania i wyboru najskuteczniejszych strategii dostosowanych do kontekstu życiowego. Wirtualne środowisko daje przestrzeń do eksperymentowania i stopniowego przenoszenia tych umiejętności do codzienności.
