Pandemia COVID-19 obnażyła poważne braki w światowym systemie opieki zdrowotnej i dostarczyła cennych lekcji na temat konieczności poprawy przygotowania na przyszłe sytuacje kryzysowe. Przykładem jest Ameryka Łacińska, gdzie dostęp do testów był ograniczony przez koszty oraz niedostateczną infrastrukturę. W ostatnich miesiącach trzy kluczowe badania wykazały istotne słabości systemów opieki zdrowotnej, podkreślając potrzebę wspólnych, sprawiedliwych strategii zdrowotnych na skalę globalną – od ograniczeń diagnostycznych w krajach o niskich zasobach po nierówności społeczne wpływające na dostęp do testowania.
Nierówność społeczna ogranicza możliwości testowania, niezależnie od zamożności
Badanie opublikowane w lutym 2025 roku w BMJ Open analizuje, w jaki sposób różnice w zamożności, jakości rządów oraz poziomie nierówności społecznych wpływały na zdolność testowania SARS-CoV-2 w 109 krajach w latach 2020–2021. Wyniki wskazują, że nie tylko zamożność, ale również strukturalne nierówności społeczno-ekonomiczne i płciowe miały istotny wpływ na dostępność testów.
„Zaobserwowaliśmy, że nierówności społeczno-ekonomiczne i płciowe odgrywają znaczącą rolę w dostępie do testów na obecność SARS-CoV-2” – mówi prof. Felix Drexler z Charité – Universitätsmedizin Berlin, główny autor trzech analiz. Autorzy podkreślają pilną potrzebę wyrównania dostępu do diagnostyki i opieki zdrowotnej oraz budowania odporności systemów zdrowia publicznego na przyszłe pandemie.
Systemowe słabości w diagnostyce i dostępie do ochrony zdrowia
Ustalenia te pokrywają się z wnioskami raportu opracowanego wspólnie przez naukowców z DZIF i Niemieckiego Instytutu Badań Globalnych i Obszarowych (GIGA), opublikowanego w listopadzie 2024 roku przez Fundację UE–LAC. Dokument ten wskazuje na konieczność rozwoju regionalnych zdolności w zakresie produkcji leków i szczepionek oraz reformy systemu ochrony własności intelektualnej w celu wspierania innowacji i dostępności technologii medycznych.
Wyzwania diagnostyczne w krajach o ograniczonych zasobach
Trzecie badanie, opublikowane w Health Policy w marcu 2025 roku, pokazuje, że usługi diagnostyczne odgrywały kluczową rolę w globalnej odpowiedzi na COVID-19, ale były szczególnie obciążone w krajach o niskim i średnim dochodzie. W analizie uwzględniono 20 krajów, w których naukowcy z DZIF wdrożyli nowe testy diagnostyczne i przeszkolili lokalny personel laboratoryjny. Wyniki wskazują, że rozwój infrastruktury diagnostycznej był utrudniony przez kosztowne i trudno dostępne odczynniki, słabą infrastrukturę i niedobór wykwalifikowanego personelu.
Autorzy podkreślają, że przygotowanie na pandemie wymaga stabilnego finansowania, jednoznacznego mandatu politycznego oraz silnego włączenia diagnostyki w systemy zdrowia publicznego. „Nasze wspólne ustalenia to wezwanie do działania na rzecz trwałej międzynarodowej współpracy, sprawiedliwej dystrybucji zasobów oraz budowania odpornych systemów zdrowotnych” – mówi prof. Drexler. Wskazując na szerokie zaangażowanie DZIF również poza granicami Niemiec, w tym we współpracy z afrykańskimi partnerami instytucjonalnymi, dodaje: „Zintegrowanie tych lekcji będzie niezbędne dla stworzenia bardziej inkluzyjnego krajobrazu zdrowia publicznego, przygotowanego na kolejne pandemie.”
Źródło: BMJ Open, German Center for Infection Research, fot. Charité/Edmilson de Oliveira Filho
