Wirusowe zapalenie wątroby typu D: Gdy układ odpornościowy wymyka się spod kontroli

Infekcja wirusem zapalenia wątroby typu D (HDV) powoduje ciężkie zapalenie wątroby. Zespół badawczy z Hannover Medical School (MHH) zidentyfikował marker na naturalnych komórkach NK, który jest regulowany przez działanie przeciwzapalne leku Bulevirtid.

Hepatitis D – najcięższa forma wirusowego zapalenia wątroby

Wirus zapalenia wątroby typu D (HDV) wywołuje najcięższą postać przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby. Od połowy 2023 roku jedyną zatwierdzoną terapią w Europie jest Bulevirtid. Lek ten blokuje miejsce wiązania, które umożliwia wirusowi HDV wnikanie do komórek wątroby. Dzięki temu wirusy nie mogą się namnażać, a już na wczesnym etapie terapii zmniejsza się stan zapalny wątroby, nawet przy wysokim poziomie wiremii.

Naukowcy z Kliniki Gastroenterologii, Hepatologii, Infekcjologii i Endokrynologii MHH zbadali wpływ Bulevirtidu na układ odpornościowy. Zespół dr. Normana Wollera i prof. dr. Heinera Wedemeyera odkrył, że kluczową rolę w tym procesie odgrywają naturalne komórki NK. Wyniki ich badań zostały opublikowane w czasopiśmie Hepatology.

Podwójna infekcja – „pożar w wątrobie”

Wirus HDV jest niekompletnym wirusem, który do replikacji potrzebuje wirusa zapalenia wątroby typu B (HBV). Dlatego zakażenie HDV występuje wyłącznie jako koinfekcja z HBV. „Hepatitis D dodatkowo nasila już istniejącą infekcję HBV, co można porównać do pożaru w wątrobie” – wyjaśnia dr Woller. Choć HDV jest stosunkowo rzadką chorobą, dotykającą na świecie około 10–20 milionów ludzi, to jego agresywność powoduje szybki rozwój marskości wątroby i raka wątrobowokomórkowego. Z tego powodu określa się go mianem „diabelskiego wirusa”.

Wpływ Bulevirtidu na układ odpornościowy

Naukowcy przeanalizowali układ odpornościowy pacjentów z przewlekłym zapaleniem wątroby typu D (CHD), którzy byli leczeni Bulevirtidem. W badaniu wzięło udział 20 pacjentów leczonych w MHH, co jest wyjątkowo dużą grupą, jak na tak rzadką chorobę. Krew pobierano przed, w trakcie i po zakończeniu terapii w celu analizy odpowiedzi immunologicznej.

Zespół skoncentrował się na wrodzonej odporności, szczególnie na komórkach NK. Są to kluczowe komórki układu immunologicznego, które eliminują komórki zakażone wirusami oraz nowotworowe. „Podejrzewaliśmy, że terapia Bulevirtidem wpływa na komórki NK u pacjentów z CHD, dlatego przeprowadziliśmy dokładną analizę ich populacji” – wyjaśnia dr Woller.

Chociaż liczba komórek NK pozostała stabilna podczas terapii, u niektórych pacjentów stwierdzono znaczące zmiany w ekspresji markera TIGIT – kluczowego dla odpowiedzi immunologicznej.

TIGIT jako regulator odpowiedzi immunologicznej

TIGIT to białko immunologiczne należące do tzw. punktów kontrolnych układu odpornościowego. Jego rola polega na hamowaniu nadmiernych reakcji zapalnych. Nowotwory często wykorzystują szlak TIGIT do osłabienia odpowiedzi odpornościowej, dlatego stał się on celem nowych terapii onkologicznych.

„Brak TIGIT lub jego nieaktywność sprawia, że układ odpornościowy reaguje niekontrolowaną odpowiedzią zapalną” – tłumaczy Po-Chun Chen, pierwszy autor badania.

Bulevirtid przywraca równowagę w układzie odpornościowym

Podczas leczenia Bulevirtidem aktywacja TIGIT znacząco wzrosła. Równocześnie zmniejszył się poziom enzymu ALT, który jest markerem zapalenia wątroby. W grupach kontrolnych (pacjenci z przewlekłym zapaleniem wątroby typu B i C) takich zmian nie zaobserwowano.

„Brak aktywności TIGIT na określonych komórkach NK może być wskaźnikiem zapalenia wątroby w przebiegu infekcji HDV” – wyjaśnia dr Woller. Bulevirtid wydaje się ponownie uruchamiać ten mechanizm hamujący stan zapalny, co prowadzi do poprawy funkcji wątroby. „Zrozumienie wpływu Bulevirtidu na szlak TIGIT może otworzyć drogę do opracowania nowych leków przeciwzapalnych” – podsumowuje badacz.

Źródło: Medizinische Hochschule Hannover