Wojna a zmiany biologiczne w DNA dzieci – nowe badania rzucają światło na długoterminowe skutki
Dzieci żyjące na terenach dotkniętych wojną cierpią nie tylko z powodu problemów psychicznych, ale również z powodu niekorzystnych zmian biologicznych na poziomie DNA, które mogą mieć trwały wpływ na ich zdrowie – wynika z przełomowego badania przeprowadzonego przez University of Surrey.
Pierwsze tego typu badanie na świecie
W ramach pionierskiego projektu naukowcy pobrali próbki śliny od 1 507 syryjskich dzieci uchodźców w wieku od 6 do 19 lat, przebywających w nieformalnych osiedlach w Libanie. Analiza objęła metylację DNA (DNA m), proces epigenetyczny, w którym chemiczne grupy metylowe są dodawane do DNA w różnych miejscach genomu. Te zmiany mogą włączać lub wyłączać geny bez zmiany samego kodu DNA.
Zarówno dzieci, jak i ich opiekunowie wypełniali kwestionariusze, które pozwalały ocenić skalę ich narażenia na wydarzenia wojenne.
Unikalne zmiany epigenetyczne związane z wojną
Badanie przeprowadzone we współpracy z University College London, Institute for Development, Research, Advocacy and Applied Care (IDRAAC) w Libanie, St Georges University Lebanon oraz międzynarodową organizacją pozarządową, wykazało, że dzieci, które doświadczyły wojny, miały zmiany w metylacji DNA w kilku obszarach genomu. Zmiany te były związane z genami odpowiedzialnymi za kluczowe funkcje, takie jak neuroprzekaźnictwo (komunikacja między komórkami nerwowymi) oraz transport wewnątrzkomórkowy (przemieszczanie materiałów w komórkach).
Co istotne, zmiany te różniły się od tych wywołanych innymi rodzajami traumy, takimi jak ubóstwo czy przemoc rówieśnicza. Sugeruje to, że wojna wywołuje unikalne reakcje biologiczne w organizmie.
Spowolnienie epigenetycznego starzenia się
Profesor Michael Pluess z University of Surrey, główny autor badania, podkreślił, że wojna wpływa nie tylko na zdrowie psychiczne dzieci, ale także na ich rozwój biologiczny:
„Nasze badanie dostarcza dowodów na mechanizmy biologiczne leżące u podstaw negatywnego wpływu wojny. Odkryliśmy również, że wojna jest związana z wolniejszym epigenetycznym starzeniem się, co może oznaczać spowolnienie rozwoju dzieci”.
Różnice w reakcji biologicznej między płciami
Analizując różnice w biologicznych skutkach wojny między chłopcami a dziewczętami, naukowcy zauważyli, że dziewczęta, które doświadczyły wydarzeń wojennych, wykazywały bardziej znaczące zmiany w metylacji DNA niż chłopcy, zwłaszcza w genach związanych z reakcją na stres i rozwojem mózgu. Choć obie płcie były narażone na negatywne skutki, dziewczęta wykazywały silniejszą biologiczną reakcję na traumę, co sugeruje ich większą podatność na długoterminowe efekty na poziomie molekularnym.
Znaczenie metylacji DNA w badaniu traumatycznych doświadczeń
Metylacja DNA to naturalny proces, w którym małe grupy chemiczne (metylowe) są dodawane do określonych części DNA. Działa to jak przełącznik, który włącza lub wyłącza geny lub reguluje ich ekspresję. Proces ten odgrywa kluczową rolę w normalnym rozwoju organizmu, ale może być modyfikowany przez czynniki takie jak dieta, stres czy trauma. Wojna, jako ekstremalne doświadczenie, prowadzi do zmian w metylacji DNA, które mogą mieć długoterminowe skutki zdrowotne, zarówno fizyczne, jak i psychiczne.
Badanie, opublikowane w JAMA Psychiatry, stanowi część projektu BIOPATH, dużego badania kohortowego rozpoczętego w 2017 roku. Jest to pierwsze tego rodzaju badanie na tak dużą skalę przeprowadzone wśród dzieci uchodźców, które umożliwia lepsze zrozumienie, jak trauma wpływa na rozwój psychiczny i biologiczny młodych ludzi.
Wyniki tego przełomowego badania podkreślają, jak głęboko wojna wpływa na dzieci na poziomie biologicznym, wykraczając daleko poza psychiczne konsekwencje. Podkreślają także konieczność dalszych badań nad mechanizmami biologicznymi związanymi z traumą oraz rozwojem metod wspierania dzieci dotkniętych wojną, aby minimalizować jej długoterminowe skutki.
Źródło: JAMA Psychiatry (Associations between war exposure and DNA methylation in Syrian refugee children and adolescents)
