Wykształcenie, zawód i zamożność wpływają na ryzyko upośledzenia funkcji poznawczych

Czynniki społeczno-ekonomiczne, takie jak wykształcenie, zawód i zamożność, wpływają na prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń poznawczych lub demencji w późniejszym życiu oraz na to, czy dana osoba ma szansę wyzdrowieć, wynika z nowego badania przeprowadzonego przez naukowców z University College London. Badanie, opublikowane w Scientific Reports, objęło 8 442 dorosłych w wieku 50 lat i starszych w Anglii przez 10 lat od 2008 roku, aby zbadać, w jaki sposób czynniki społeczno-ekonomiczne na początku badania były związane ze zmianami stanu poznawczego.

Naukowcy śledzili, jak osoby te przechodziły między różnymi stanami: zdrowym, łagodnymi zaburzeniami poznawczymi i demencją. Rozważono również możliwość odwrócenia, w którym osoby poprawiły się ze stanu łagodnego upośledzenia funkcji poznawczych do stanu zdrowego.
Informacje na temat czynników społeczno-ekonomicznych zebrano za pomocą kwestionariusza do samodzielnego wypełnienia. Upośledzenie funkcji poznawczych określono przy użyciu różnych źródeł, w tym raportów uczestników dotyczących diagnozy lekarskiej, wyników testów poznawczych oraz ich własnych raportów dotyczących objawów i dolegliwości, zapewniając pełny obraz zdrowia poznawczego każdego uczestnika. Oprócz tych aspektów, w badaniu uwzględniono również czynniki demograficzne, takie jak wiek, płeć i stan cywilny.

Szacując czas spędzony w każdym stanie poznawczym i prawdopodobieństwo przejścia do zaburzeń neurokognitywnych, takich jak upośledzenie funkcji poznawczych i demencja, naukowcy byli w stanie uzyskać kompleksowe zrozumienie tego, w jaki sposób czynniki społeczno-ekonomiczne wpływają na postęp zaburzeń danej osoby, a także czas trwania każdego stanu poznawczego w czasie.

Zespół odkrył, że osoby z bardziej uprzywilejowanych środowisk społeczno-ekonomicznych – w szczególności osoby z wykształceniem wyższym, wykonujące zawody kierownicze lub specjalistyczne oraz osoby z najbogatszej jednej trzeciej populacji – były mniej narażone na przejście ze zdrowego stanu poznawczego do łagodnych zaburzeń poznawczych lub z łagodnych zaburzeń poznawczych do demencji w porównaniu z osobami z wykształceniem podstawowym (nie wyższym niż szkoła średnia), pracującymi w zawodach fizycznych lub rutynowych oraz w najbardziej upośledzonej społeczno-ekonomicznie jednej trzeciej populacji.

Na przykład, posiadanie wyższego wykształcenia wiązało się z 43% mniejszym ryzykiem przejścia od zdrowego stanu poznawczego do łagodnych zaburzeń poznawczych. Tymczasem bycie w najbogatszej jednej trzeciej populacji wiązało się z 26% mniejszą szansą na przejście od łagodnych zaburzeń poznawczych do demencji.

Warto zauważyć, że te uprzywilejowane osoby miały również większe szanse na wyleczenie się z łagodnych zaburzeń poznawczych i powrót do zdrowego stanu poznawczego, przy czym osoby zamożne miały o 56% większe szanse, a osoby z wyższym wykształceniem lub pracujące w zawodzie fizycznym miały o 81% większe szanse na poprawę, w porównaniu z osobami znajdującymi się w niekorzystnej sytuacji społeczno-ekonomicznej.

Starszy autor dr Dorina Cadar (UCL Department of Behavioural Science and Health oraz Brighton and Sussex Medical School) powiedziała: „Nasze badanie podkreśla krytyczną rolę zamożności, wykształcenia i zawodu nie tylko w zmniejszaniu ryzyka przejścia od łagodnych zaburzeń poznawczych do demencji, ale także w zwiększaniu prawdopodobieństwa odwrócenia zaburzeń poznawczych do zdrowego stanu poznawczego, co jest obiecujące”.

„Ten potencjalny powrót do zdrowia ma kluczowe znaczenie dla poprawy jakości życia w późniejszych latach i zmniejszenia długoterminowego obciążenia związanego z zaburzeniami poznawczymi dla systemów opieki zdrowotnej, rodzin i całego społeczeństwa.

„Nasze odkrycia podkreślają potencjalną ochronną moc stabilności finansowej i dostępu do zasobów w promowaniu zdrowia mózgu i odporności poznawczej, podkreślając znaczenie polityki społecznej, która wspiera dobrostan psychiczny i poznawczy na wszystkich poziomach dochodów”.

Badanie nie może dostarczyć dokładnych wyjaśnień, dlaczego niektóre czynniki społeczno-ekonomiczne wpływają na zdrowie poznawcze. Autorzy uważają jednak, że za ich odkryciami może stać kilka przyczyn.
Główny autor i doktorant Aswathikutty Gireesh (UCL Epidemiology & Health Care) powiedział: „Możliwe, że edukacja i wymagające intelektualnie prace zapewniają większą stymulację umysłową i pomagają budować silniejszą rezerwę mózgu, aby pomóc chronić jednostki przed upośledzeniem funkcji poznawczych i demencją”.
„Ponadto osoby z wyższym wykształceniem, bardziej wymagającą intelektualnie pracą i zamożnością mają lepszy dostęp do opieki zdrowotnej i zasobów promujących zdrowie, takich jak pożywna dieta, ćwiczenia i opieka profilaktyczna – wszystko to może wspierać zdrowie poznawcze. Zasoby te mogą również oferować możliwości stabilizacji lub poprawy funkcji poznawczych, zwłaszcza gdy zaburzenia poznawcze zostaną wcześnie wykryte”.
Naukowcy mają nadzieję, że ich odkrycia otworzą nowe drogi do dalszych badań nad tym, w jaki sposób czynniki społeczno-ekonomiczne, w szczególności zamożność, mogą chronić przed wczesną progresją zaburzeń poznawczych.

Badanie zostało sfinansowane przez National Institute on Aging, National Institute for Health and Care Research (NIHR) oraz UKRI (Economic and Social Research Council oraz Biotechnology and Biological Sciences Research Council).

Źródło: University College London, fot. metamorworks Adobe