Zespół Guillaina-Barrégo – opis przypadku zaprezentowany na Podkarpackim Forum Praktyków Fizjoterapii

Autorzy plakatu: Jakub Radzik, Liliana Tarnawska, dr n. o zdr. Agnieszka Wiśniowska-Szurlej, dr n. o zdr. Justyna Leszczak
Jednostka: Instytut Fizjoterapii, Wydział Nauk o Zdrowiu i Psychologii, Collegium Medicum, Uniwersytet Rzeszowski; Donum Corde

Streszczenie

Na sesji plakatowej podczas Podkarpackiego Forum Praktyków Fizjoterapii przedstawiono opis przypadku 34-letniego pacjenta z zespołem Guillaina-Barrégo (ZGB). Celem pracy było zilustrowanie przebiegu diagnostyki, leczenia i kompleksowej rehabilitacji z zastosowaniem nowoczesnych metod fizjoterapii. Po postępowaniu usprawniającym odnotowano wyraźny wzrost kontroli tułowia oraz samodzielności funkcjonalnej: Trunk Control Test wzrósł z 0/100 do 62/100 punktów, a Skala Barthel z 20/100 do 40/100 punktów. Równolegle wykazano poprawę siły mięśniowej w kluczowych grupach mięśniowych kończyn i tułowia (profil zmian przedstawiony na wykresie radarowym w pracy).

Wprowadzenie

Zespół Guillaina-Barrégo jest najczęstszą nabytą polineuropatią demielinizacyjną (ok. 2/100 000 osób rocznie). Często poprzedza go infekcja wirusowa lub bakteryjna, a patogeneza obejmuje mechanizmy autoimmunologiczne skierowane przeciwko składnikom nerwów obwodowych. Obraz kliniczny zwykle stanowi wstępujące, symetryczne osłabienie i parestezje, nierzadko z zajęciem nerwów czaszkowych i zaburzeniami wegetatywnymi. Mimo że rokowanie bywa dobre, choroba wiąże się z ryzykiem powikłań i nawet ok. 2% śmiertelnością, co podkreśla znaczenie wczesnej diagnostyki i pilnego wdrożenia rehabilitacji.

Cel pracy

• Zaprezentowanie obrazu klinicznego pacjenta z ZGB.
• Przedstawienie procesu diagnostyczno-terapeutycznego.
• Ocena efektów kompleksowej fizjoterapii z wykorzystaniem obiektywnych skal funkcjonalnych.

Opis przypadku

Pacjent: mężczyzna, 34 lata.
Okoliczności przyjęcia: nagły rozwój obwodowego niedowładu i narastającej niesprawności w ciągu kilku dni; przyjęty do Kliniki Neurologii (SPSK/USK).
Diagnostyka:

• Płyn mózgowo-rdzeniowy: rozszczepienie białkowo-komórkowe; białko 326 mg/dl (powyżej normy).
• Badania neurofizjologiczne (EMG/ENG): cechy demielinizacji w nerwach ruchowych i czuciowych kończyn.

Rozpoznanie: zespół Guillaina-Barrégo (postać demielinizacyjna).
Leczenie ostre: postępowanie zgodne ze standardami neurologicznymi (immunoterapia); następnie przekazanie do ośrodka rehabilitacji.

Postępowanie fizjoterapeutyczne

Plan usprawniania miał charakter interdyscyplinarny i obejmował m.in.:

• Wczesną mobilizację i pionizację z kontrolą tolerancji ortostatycznej.
• Trening kontroli tułowia i stabilizacji centralnej (zadania statyczne i dynamiczne).
• Terapie zadaniowe funkcjonalne ukierunkowane na samoobsługę, transfery, równowagę i przygotowanie do lokomocji.
• Ćwiczenia siłowe i wytrzymałościowe z progresją obciążenia, dostosowane do zmiennej męczliwości.
• Edukację pacjenta oraz strategię energooszczędnego planowania aktywności (pacing).

(Na plakacie zaakcentowano wykorzystanie nowoczesnych metod fizjoterapii; dobór technik modyfikowano do aktualnego stanu siły mięśniowej i tolerancji wysiłku pacjenta).

Narzędzia oceny

• Trunk Control Test (TCT) – ocena kontroli tułowia w pozycjach funkcjonalnych.
• Skala Barthel – poziom samodzielności w czynnościach dnia codziennego.
• Profil siły mięśniowej – zestawienie zmian w wybranych grupach mięśniowych kończyn i tułowia (prezentacja graficzna na wykresie radarowym).

Wyniki

• TCT: z 0/100 (przed rehabilitacją) do 62/100 (po programie).
• Skala Barthel: z 20/100 do 40/100 punktów.
• Siła mięśniowa: zauważalny, wielokierunkowy wzrost w większości badanych grup, w tym mięśni kończyn dolnych (zginacze/prostowniki kolana, zginacze biodra) oraz obręczy barkowej i tułowia – co przełożyło się na lepszą pionizację, równowagę i możliwości transferów.

1. Okno terapeutyczne: Największe korzyści przynosi wczesne włączenie rehabilitacji równolegle z leczeniem przyczynowym. U pacjenta z ciężkim deficytem (TCT 0/100) już po cyklu usprawniania osiągnięto znaczący przyrost kontroli tułowia i poprawę ADL.
2. Znaczenie pomiarów obiektywnych: Systematyczna ocena TCT i Skali Barthel umożliwia monitorowanie postępów i mądrą progresję obciążeń – kluczowe w chorobie o niestabilnym przebiegu i skłonności do męczliwości.
3. Ukierunkowanie na funkcję: Trening zadaniowy, przygotowanie do lokomocji i praca nad stabilizacją centralną wspierają transfer efektów z sali rehabilitacyjnej do czynności dnia codziennego.
4. Zespół interdyscyplinarny: Optymalny wynik wymaga współdziałania neurologa, fizjoterapeuty, terapii zajęciowej, psychologa i dietetyka – z jasnym planem profilaktyki powikłań unieruchomienia.

Wnioski praktyczne

• Szybka diagnostyka i niezwłoczne rozpoczęcie kompleksowej rehabilitacji są krytyczne dla rokowania w ZGB.
• Standaryzowane skale (np. TCT, Barthel) powinny być rutynowo stosowane do planowania terapii i oceny jej efektów.
• Nawet przy ciężkim początku choroby możliwa jest istotna poprawa funkcjonalna w krótkiej perspektywie, jeśli terapia jest intensywna, celowana i dobrze monitorowana.
• Kontynuacja usprawniania w trybie ambulatoryjnym oraz edukacja pacjenta są niezbędne, by utrzymać i dalej zwiększać uzyskane zyski funkcjonalne.

Znaczenie dla praktyków

Praca pokazuje, że w realiach klinicznych prosty, ale rzetelny zestaw narzędzi oceny oraz konsekwentnie realizowany program fizjoterapii może szybko przełożyć się na wymierną poprawę samodzielności u chorych z ZGB. Materiał jest wartościową ilustracją dla terapeutów poszukujących praktycznych punktów odniesienia przy planowaniu terapii w ostrych i podostrych postaciach polineuropatii demielinizacyjnych.

Artykuł opracowano na podstawie materiału z plakatu „Zespół Guillaina-Barrégo – opis przypadku”, zaprezentowanego podczas Podkarpackiego Forum Praktyków Fizjoterapii. Kluczowe dane kliniczne i wyniki (TCT, Skala Barthel, profil siły mięśniowej, parametry PMR) pochodzą z pracy autorów wymienionych wyżej.