Pod tym pojęciem kryje się nieprawidłowa tkanka, charakteryzująca się nadmiernym rozrostem i niepodporządkowana prawidłowym funkcjom organizmu. Tkanka taka powstaje wskutek namnażania się komórek, w których wystąpiła mutacja genetyczna (zmiana w DNA). U zdrowej osoby, która ma sprawny układ immunologiczny, takie zmutowane komórki są w większości na bieżąco wykrywane i niszczone. Ale wraz z upływem lat, a także przy niekorzystnym oddziaływaniu różnych czynników ryzyka (m.in. chemicznych substancji rakotwórczych), układ immunologiczny z czasem coraz bardziej zawodzi i wtedy dochodzi do rozwoju nowotworowego guza. Rozwój takiej zmienionej chorobowo tkanki może doprowadzić do uszkodzenia narządu macierzystego, ale także i innych, np. z nim sąsiadujących.
Nowotwory generalnie dzielimy na łagodne i złośliwe:
Nowotwory łagodne charakteryzują się powolnym wzrostem. Choć różnią się od prawidłowej tkanki, to jednak nie naciekają okolicznych narządów oraz nie dają przerzutów. Dlatego ich rozwój może być bezobjawowy, chyba że ich lokalizacja lub rozmiar utrudniają prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Zazwyczaj otoczone są torebką łącznotkankową, co ułatwia ich całkowite usunięcie. Rokowanie co do możliwości wyleczenia i dalszego życia chorego w ich przypadku jest najczęściej dobre.
Nowotwory złośliwe różnią się znacząco od zdrowej tkanki, z której się wywodzą (m.in. budową histologiczną). Im nowotwór mniej przypomina macierzystą tkankę, a jego komórki są mniej dojrzałe, tym jego stopień złośliwości jest większy. Nowotwory te nie posiadają torebki łącznotkankowej, łatwo więc naciekają okoliczne narządy. Cechuje je szybki wzrost oraz wnikanie do naczyń krwionośnych i limfatycznych (chłonnych), przez co dają przerzuty do innych organów. W ich przypadku rokowanie jest więc niepewne, a przebieg choroby ciężki.
Jest jednak jeszcze trzecia kategoria nowotworów. Chodzi o nowotwory złośliwe miejscowo, które są stanem pośrednim pomiędzy guzami łagodnymi a złośliwymi. Zazwyczaj posiadają duże rozmiary, zdolność naciekania i niszczenia otoczenia, ale nie dają przerzutów. Po zabiegach operacyjnych często obserwowane są ich nawroty.
Przyczyny chorób nowotworowych są złożone. Eksperci podkreślają, że choć tło genetyczne (występowanie nowotworów w rodzinie, odziedziczenie po rodzicach konkretnych mutacji genetycznych) jest ważne w kontekście ryzyka zachorowania, to jednak wcale nie musi automatycznie przesądzić o zachorowaniu. Wpływ na rozwój choroby nowotworowej ma zazwyczaj wiele czynników (zarówno genetycznych, jak i środowiskowych), które wchodzą ze sobą w interakcje. Eksperci przekonują, że znacznej części nowotworów można uniknąć, m.in. dzięki zdrowemu stylowi życia. O tym, co konkretnie warto robić w ramach profilaktyki przeciwnowotworowej można się dowiedzieć z tzw. Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem.
Na koniec warto dodać, że słowo rak nie oznacza dokładnie tego samego co nowotwór. Raki to tylko te nowotwory, które są złośliwe i do tego wywodzą się z komórek nabłonka.
Źródła: Zdrowie PAP / Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej:
https://ptok.pl/dla_pacjentow/wazne_informacje/informacje_ogolne
Europejski Kodeks Walki z Rakiem: http://cancer-code-europe.iarc.fr/index.php/pl/
