Wszystkie działania, których celem jest zapobieganie chorobom lub innym zaburzeniom stanu zdrowia. Mogą polegać na upowszechnianiu zasad zdrowego stylu życia czy też nauce unikania i zwalczania czynników ryzyka, np. niewłaściwej diety, siedzącego trybu życia, przewlekłego stresu. Dawniej zasady profilaktyki tworzono jedynie w odniesieniu do chorób zakaźnych, dziś obejmują swoim zasięgiem znacznie szersze pole.
W branży medycznej profilaktykę dzieli się na:
- pierwotną: polega na zapobieganiu chorobom poprzez zmianę środowiska życia, zmiany zachowań niszczących zdrowie
- wtórną: powstrzymanie rozwoju choroby poprzez wczesne jej wykrycie (diagnostykę), a także natychmiastowe i skuteczne leczenie
- trzeciego stopnia: jej celem jest zapobieganie nawrotom, powikłaniom, niepełnosprawności (polega na rehabilitacji i podnoszeniu jakości życia w chorobie).
Działania prewencyjne można podzielić jeszcze inaczej:
- Działania ogólne: podejmowane wobec całej populacji. Ich celem jest stworzenie warunków sprzyjających zdrowiu oraz wyeliminowanie czynników powodujących choroby. Przykładem tego typu działań są m.in. plakaty promujące zasady zdrowego żywienia, spoty telewizyjne na temat szkodliwości palenia, etc.
- Działania kierunkowe: działania skierowane do określonej grupy podwyższonego ryzyka, np. programy związane z zapobieganiem rakowi płuc wśród palaczy, albo przestrzegające przed dopalaczami wśród młodzieży.
- Działania indywidualne: adresowane do konkretnych osób, które ze względu na okoliczności tej pomocy potrzebują. Na przykład pomoc psychologa dla osoby, która była świadkiem wypadku.
Źródła: „Słownik psychologii”, pod red. prof. Jerzego Siuty, Kraków 2005 / Zdrowie PAP
